Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

izomeriya 
hodisasi mavjud. Tarkibi va molekular massasi bir xil 
bo’lib, fizik va kimyoviy xossalari jihatidan o’zaro farq qiladigan moddalar 
izomer
moddalar, 
ya’ni 
izomerlar 
deyiladi. (
Izomeriya
hodisasi 
XIX
asrning birinchi choragidan beri ma’lum 
bo’lib, bu iborani fanga 
birinchi 
marta shved olimi 
Y. Berselius
kiritgan). Bu hodisaning 
sabablarini ilmiy asosda dastlab rus olimi 
A.M.Butlerov
tushuntirib bergan. Organik kimyoda, 
odatda, 
tuzilish 
yoki 
struktura
formulalardan foydalaniladi. 
Organik birikmalar, asosan, 
molekular
kristall panjaraga ega bo’lgan moddalardir. 
 
 
A. M. Butlerovning kimyoviy tuzilish nazariyasi hamda
organik kimyoning rivojlanishi 
XIX asrning boshlarida organik moddalar ko’plab kashf etildi va sintez qilindi. Ammo 
moddalardagi kimyoviy o’zgarishlarni va qonuniyatlarni asoslab beruvchi nazariyaning yo’qligi 
organik kimyoning keng rivojlanishiga to’sqinlik qilardi. 
Dastlab organik kimyoda 
radikallar 
nazariyasi vujudga keldi. Bu nazariyaning 
tarafdorlari 
(Dyuma, Berselius, Libix)
noorganik birikmalar oddiy radikallardan, organik 
birikmalar esa murakkab radikallardan (atom yoki atomlar guruhi) tashkil topgan bo’lib, bu 
radikallar kimyoviy jarayonlar natijasida bir birikma tarkibidan ikkinchi birikma tarkibiga 
o’zgarmasdan o’tadi deb tushuntirdilar. 
Nemis 
olimi 
Libix achchiq danak
moyidan foydalanib 
tarkibida 
benzoil 
radikali 
–C
6
H
5
CO-
bo’lgan 
benzoil 
aldegidini