Органик бирикмаларнинг тузилиши ва реакцион қобилияти 1-қ


ОРГАНИК БИРИКМА МОЛЕКУЛАСИДАГИ АТОМЛАРНИНГ ЎЗАРО ТАЪСИРИ



Download 4,54 Mb.
bet9/28
Sana01.03.2023
Hajmi4,54 Mb.
#915382
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   28
Bog'liq
Тожимухамедов Китоб 1 кисм.doc

7. ОРГАНИК БИРИКМА МОЛЕКУЛАСИДАГИ АТОМЛАРНИНГ ЎЗАРО ТАЪСИРИ.

Маълумки органик бирикма молекуласидаги атомлар бир-бирига таъсир кўрсатиб туради ваш у туфайли органик бирикманинг хоссалари шаклланади. Атомлар бир-бирига бевосита бириккан ҳолда ёки узоқдан, маълум масофадан туриб (бевосита бирикмаган ҳолда) таъсир кҳрсатиши мумкин. Бу таъсир асосан 2 хил бўлади. 1) Индикцион таъсир ва 2) Мезомер таъсир.


Индукцион таъсир ва унинг хос хусусиятлари. Органик бирикмада углерод атоми (ёки бошқа атом) электроманфийлиги ундан фарқ қиладиган атом томон силжийди. Бунинг натижасида атомлар қисман қутбланади, бу эса ўз навбатида қўшни боғ электронларининг силжишига ва атомларнинг қутбланишига сабаб бўлади. Таъсирнинг оддий (-боғлар) боғларнинг кетма-кет қутбланиши орқали узатилиши индукцион таъсир деб аталади. Индукцион таъсир J ҳарфи билан белгиланади ва ўз йўналишига кўра мусбат (қJ) ва манфий (-J) бўлиши мумкин. Масалан:





Cl-атомининг –J таъсири

кислород анионининг қJ таъсири

Бунда қисман ҳосил бўлган зарядлар таъсир кўрсатаётган атомдан узоқлашган сари камайиб боради, яъни қ>’қ>’’қ ёки ->’->’’-.
Индукцион таъсир натижасида боғ ёки молекула қутбланиб диполь моментга эга бўлиб қолади. Таъсир қилувчи атом ўзига электронларни тортса унинг таъсири манфий (-J), электронларни ўзидан итарса мусбат (қJ) бўлади. Водород атомининг таъсири шартли равишда 0 деб олинади. Индукцион таъсирнинг йўналиши -боғ бўйлаб чизилган стрелка билан кўрсатилади.
Индукцион таъсирнинг ўзига хос хусусиятлари қуйидагилардан иборат:
1. Индукцион таъсирнинг кучи таъсир кўрсатаётган атом ёки атомлар гуруҳининг заряди ортиши билан ортади. Ион шаклидаги атом ёки атомлар гуруҳи кучли ва узоқ масофага таъсир кўрсатади.

2. Таъсир кўрсатувчи атомнинг электроманфийлиги қанча кучли бўлса, унинг манфий индукцион таъсири -J шунча катта бўлади.

3. Барча тўйинмаган гуруҳлар -J манфий индукцион таъсир кўрсатади ва у гуруҳнинг тўйинмаганлик даражаси ортиши билан кучаяди.

Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   28




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish