Oquvchan suyuqlik sotish, aktivlarni pul mablag‘lariga aylantirishning

M₂ = K/M,


220

bu yerda: M₂ — bank kapitalining dastlabki likvidliligi koeffitsiyenti; K — bank kapitali; M — bank majburiyatlari.

Bu normativ bankning boshlang‘ich likvidliligini ifodalaydi. U bank majburiyatlarining o‘z kapitali tomonidan ta’minlan- ganligini ifodalaydi. M₂ qanchalik yuqori bo‘lsa, likvidlilik (bosh- lang‘ich) shunchalik yuqori.

Bank faoliyatining iqtisodiy me’yorlaridan keyingisi bankning likvidliligi hisoblanadi. Bankning likvidliligi uning o‘z majburiyat­lari bo‘yicha to‘lovlarni o‘z vaqtida va to‘liq bajaradigan hamda mijozlarning kreditga bo‘lgan ehtiyojini o‘z vaqtida qondira ola- digan qobiliyatini bildiradi.

Bankning likvidliligi quyidagi talablarni qondiradigan darajada bo‘lishi zarur:

• olinadigai depozitlarni;

  
  

• aktivlar bilan majburiyatlarni to‘lashda mavjud bo‘lgan farqni;

  
  

• pul oqimlaridagi tebranishlarni;

  
  

• rejalashtirilmagan boshqa xarajatlarni.

  
  

3. Banklar uchun quyidagi likvidlilik ko‘rsatkichlari o‘rnatiladi.

   
   

1. Lahzalik likvidlilik koeffitsiyenti. Bu koeffitsiyent bank­ning yuqori likvid mablag‘larining (bular bankning xazinasidagi naqd pul mablag‘lari va vakillik hisob varag‘idagi mablag‘lar) joriy majburiyatlarga nisbati sifatida aniqlanadi va u bankning joriy to‘lovlarni tezkorlik bilan amalga oshira olish qobiliyatini ko‘r- satadi. Bankning joriy majburiyatlariga talab qilib olingunga qadar bo‘lgan depozitlar bo‘yicha majburiyatlar, yaqin orada to‘lanishi lozim bo‘lgan boshqa banklardan olingan kreditlar bo‘yicha majburiyatlar va boshqalar kiradi. Shunday qilib,

   
   

M₃ = LA /JM,

bu yerda: LA — bankning pul shaklidagi aktivlari; JM — bankning talab qilib olingunga qadar bo‘lgan varaqalar bo‘yicha majburiyatlari.

Bu me’yor bank aktivlarining likvid qismi bankning eng no- barqaror resurslarini qanchalik darajada sug‘urtalay olish imko­nini ko‘rsatadi. Shuning uchun lahzalik likvidlilikni banklar har kuni tekshirib borishlari va uning minimal miqdori 0,25 dan kam bo‘lmasligini ta’minlashlari lozim.


221

2. Joriy likvidlilik koeffitsiyenti likvid shakldagi bank aktivla­rining talab qilib olingunga qadar bo‘lgan varaqalar bo‘yicha va muddati 30 kungacha bo‘lgan majburiyatlar sifatida aniqlanadi: