O’quv-uslubiy majmua 5140300-Kimyo va ekologiya bakalavr ta’lim yo’nalishi talabalari uchun Tuzuvchi – kimyo fanlari nomzodi

Usulning mohiyati
Bu usul nikel (II) dimetilglioksimning oksidlovchilar ishtirokida ishqoriy muhitda o’zoro ta’sir natijasida hosil bo’lgan qizil – qo’ng’ir rangli kompleks birikmaning optic zichligini o’lchashga asoslangan.
Oksidlovchi sifatida yod, brom, ammoniy persylfatlarni qo’llash mumkin. Nurning eng ko’p yutilishi λ= 470 nm; ε = 1’3. 10₄ bo’ladi.

Nikelni aniqlash

1.Dimetilglioksim va nikeldan tekshiriladigan hamda standart rangli eritmalar tayyorlanadi.
Hajmi 50 sm³ bo’lgan beshta kolbaga tarkibida 0,02, 0.04, 0,06, 0,08, 0,1 mg nikel bo’lgan standarrt eritmadan ketma- ket 1,2,3,4,5sm³ solinadi, 6 kolbaga aniqlanadgan eritmdan alikvot qismi solinadi, 2-3 tomchi 2 n HCl eritmasidan, 0,5 sm³ 0,05 M yod eritmasidan, dimetilglioksimdan 0,5 sm³ qo’shib, kolbaning belgisigacha distillangan suv solib aralashtoriladi.
2. .Dimetilglioksimot nikel rangli eritmasining optic zichligi o’lchanadi, ya’ni nur filtirlagach tanlanadi. Buning uchun eng to’q rangli eritma tanlab olinadi va ΦЭК- 56 asbobida 400- 630nm to’lqin uzunlikda navbatma- navbat 3 dan 9 raqamigacha bo’lgan nur filtirlagichni qo’yib optik zichlik o’lchanadi. Rangli eritmaning optik zichligi 1 sm qalinlikdagi kyuvetada distillangan suvga nisbatan o’lchanadi. Olingan natijalar 1- jadvalga yoziladi.
1- jadval

Nur filtrlagich raqami	1	2	3	4	5	6	7	8	9
To’lqin uzunlik λ, nm	315	364	400	440	490	540	582	610	630
Optik zichlik, D

Jadvaldgi natijalar asosida millemetirovka qog’ozga optik zichlik D ning to’lqin uzunlik λ ga bog’liqlik grafigi chiziladi.

3. Jadvalga grafik chizish.
Tanlangan nur filtirlagich yordamida hamma standart va aniqlanadigan rangli eritmalarning optik zichligi distillangan suvga nisbatan o’lchanadi. O’lchash natijalari 2- jadvalga yoziladi