O‘quv qo‘llanma (Barcha bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari uchun) Toshkent-2019

MUOMALA MADANIYATI - insonlar, xalqlar, millat va elatlar, qavmlar orasida o‘zaro manaviy aloka, salomlashuv, so‘zlashuv, kelishuv va boshka insoniy munosabatlardir. Muxim aloka vositasi-M.m. ikki yoki undan ortiq kishilarning o‘zaro suhbatini, munosabatini ko‘rsatuvchi omil. M.m. nafaqat kishilar orasidagi aloqa vositasi, balki shu b-n birga dunyoning, olamning manaviy instrumenti hamdir. Sizning qanday SHaxs ekaningizni, o‘zaro muloqotda o‘z ifodasini topadi.


MUOMALA QILISHNI BILISH – avvalambor suhbatni olib bora olish qobiliyatidir. Bu erda ham umumqabul qilingan qoidalar mavjud. Suhbatdoshingizni gapini bo‘lmasdan uni eshitishni o‘rganing. Zero suhbatdoshingizni hamdardlik, layoqatlilik, yaxshi niyatliligingizni ko‘rsatib, diqqat va sabr-toqat bilan eshita olishning o‘zi - bu istedod. Lekin bu istedod tug‘ma emas – har bir inson uni o‘zida hamda farzandlarida mujassam etib, tarbiya toptirishi mumkin. Suhbatdoshingizni tinglayotib iloji boricha uning ko‘ziga qarashga harakat qiling. Suhbatdoshingizning gaplariga tasdiq sifatida yo boshingizni silkitib yohud so‘zlar bilan suhbatga bo‘lgan jonli qiziqishni ko‘rsatishga harakat qiling.


MURUVVAT – insonparvarlik, biror kimsaga qilingan insoniy yordam, yaxshi lik, sahovat, lutf. Muruvvat sahovat b-n uyg‘un sifat, insoniy axloqiy fazilat bo‘lib, xalqimizga xos bo‘lgan xususiyat, milliy qadriyatdir.


MILLATPARVARLIK – bu vatanparvarlik tamoyilining yanada muayyanlashgan shakli. Zero, millatni sevish keng manoda Vatanni sevish degani. Vatansiz millatning bo‘lishi yoki rasmana erkin va baxtli yashashi mumkin emas. Asl millatparvar - milliy o‘zligini anglab etgan inson. U o‘z millati b-n faxrlanadi, o‘z millati b-n butun jahonning faxrlanishini istaydi. Millatparvarlik tamoyili asosida milliy g‘oya yotadi, u millatni sevish amaliyotining - millatparvarlikning ilmiy-nazariy asosi sifatida maydonga chiqadi.


NOMUS – mohiyatan shaxsning o‘z qadr - qimmatini anglab etishi, shu qadr - qimmatning jamiyat tomonidan tan olinishi yoki olinmasligiga nisbatan bo‘ladigan munosabatidir. Biroq, bu - nomus qadr - qimmat tushunchasi bilan bir xil manoga ega, degani emas. CHunki qadr-qimmat shaxsdan o‘zining boshqa odamlarga nisbatan kamsitilmasligini, atrofdagilardan barcha insonning teng huquqliligi tamoyilini o‘ziga nisbatan qo‘llashlarini talab qiladi. Nomus esa o‘z qadr-qimmatini bilishdan tashqari, har bir SHaxsning jamiyatda alohida, o‘ziga xos tarzda egallagan mavqei va shu mavqeni dog‘ tushirmay saqlash-saqlamasligi bilan bog‘liq. Bu mavqe esa, shubhasiz, o‘sha SHaxsning ijtimoiy hayotdagi o‘rni, kasbi, yoshi va unga nisbatan beriladigan axloqiy daraja bilan muayyanlashadi.


NIKOH – erkak va ayolning teng huquqli, erkin va ixtiyoriy ittifoqi bo‘lib, u fuqarolik xolati dalolatnomalarini yozish organlarida tuziladi va oila tuzish maqsadiga hizmat qiladi. Nikoh oilaning vujudga kelishida birdan bir asos bo‘lgani bois u faqat axloq normalari bilan emas, balki maxsus qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi.