O’quv materiallar

Oddiy lipidlar molekulalari spirt va yog‘ kislotalaridan tashkil topgan.
Murakkab lipidlar - spirt, yuqorimolekulyar yog‘ kislotalari va boshqa komponentlardan tashkil topgan bo‘ladi.
Oddiy lipidlar o‘z tarkibida uglerod (S), vodorod (H) va kislorod (O) tutadi:
- YOg‘ kislotalari – ochiq zanjirli alifatik bir asosli karbon kislotalri (yog‘lar, moylar, mumlarning eterifikatsiyalangan shaklida bo‘ladi);
- yog‘li aldegidlar - yuqorimolekulyar aldegidlar, molekulada 12 ortiq bo‘lgan uglerod soniga ega;
- yog‘li spirtlar – yuqorimolekulyar spirtlar, 1-3 gidroksil gruxlariga ega;
- to‘yingan uglevodorodlar uzun alifatik zanjirdan iborat;
- mumlar – yuqori yog‘ kislotalari va yuqori yuqorimolekulyar spirtlarning murakkab efirlaridan tashkil topgan.
Murakkab lipidlar
O‘z tarkibida uglerod (S), vodorod (H) va kislorod (O) tashqari yana boshqa kimyoviy elementlarni tutadi, (ko‘pincha: fosfor (R), oltingugurt (S), azot (N).
- Qutubli yog‘lar:

• 
  fosfolipidlar – yuqori yog‘ kislotalari va ko‘p atomli spirtlarning murakkab efirlari, fosfor kislota qoldig‘i va turli kimyoviy tabiatli qo‘shimcha guruxlarni tutadi;
  

- Neytral lipidlar:
- atsilglitseridlar:
triglitseridlar (yog‘lar);
diglitseridlar;
monoglitseridlar.
- seramidlar:
Sterinlar efirlari;
N-atsetiletanolamidlar.
- Lipoksigenaza yo‘li oksilipidlari;
- Siklooksigenaza yo‘li oksilipidlari.


ORGANIZMDAGI BIOLOGIK FUNKSIYALARI
- biologik membranalarning asosiy komponentlari;
- zaxira, izolyasiyalovchi va a’zolarni himoyalovchi material;
- Ozuqaning eng koloriyali qismi;
- Inson va hayvonlar dietasining asosiy tarkibiy qismi;
- Organizm ichidagi ba’zi vitaminalarni tashuvchilari;
- Tuz va suv tashilishini boshqaruvchilari;
- Immunomodulyatorlar va ba’zi fermentlarning faolligini boshqaruvchilari;
- endogormonlar;
- biologik signallarni uzatuvchilari.