O’quv materiallar

1.24-rasm. Filtr

Filtrlash – suspenziyaning suyuq va qattiq fazalarini g‘ovaksimon to‘siq orqali o‘tkazish yo‘li bilan tozalashdir.

Qattiq yoki suyuq fazani ajratib olish bo‘lib (qachonki ulardan biri chiqindi mahsuloti bo‘lsa), hamda bir vaqtning o‘zida qattiq va suyuq fazani olish mumkin.
Filtrlash gidrodinamik jarayon bo‘lib uning tezligi, filtr to‘sig‘ining ikki tomonidan hosil bo‘ladigan bosimlar (R) farqiga to‘g‘ri va to‘siq teshikchalaridan va hosil bo‘lgan cho‘kma orqali o‘tayotgan suyuqlik xarakati duch kelgan qarshilikka teskari proporsionaldir
Filtrlovchi material sifatida qog‘oz, mato, polimer, keramika, shisha, kompozitsion materiallardan, metall, kukunlardan yasalgan yarim o‘tkazgich materiallardan foydalaniladi.


FILTRLOVCHI TIZIMLAR
- barabanli;
- lentali;
- yassi filtrlar;
- aylanuvchi vakuum-filtrlar;
- filtr-presslar;
- membranali filtrlar.
Ustunliklari: jixozning soddaligi, ishlab chiqarish samaradoriligining yuqoriligi.
Kamchiligi: filtrlovchi materialning yuzasida va xajmida cho‘kmani hosil bo‘lishi, natijada suyuqlik oqimining tezligi pasayadi (tanlovchanligini oshishi).


MEMBRANALI USULLAR
- dializ va elektrodializ;
- Teskari osmos;
- nanofiltratsiya;
- ultrafiltratsiya;
- mikrofiltratsiya.
MEMBRANALI USULLAR
Ustunliklari:
- membranalarni qo‘llash iqtisodiy jihatdan yuqorisamarali va kam chiqindili texnologiyalarni yaratishga imkon beradi.
- soddaligi, nisbatan kam chiqimliligi va yumshoq rejimda borishi, bu usul noturg‘un (ba’zi aminokislotalar, antibiotiklar va fermentlar) mahsulotlarni konsentrlashda samarali usul hisoblanadi


SORBSION FILTRATSIYA
Sorbsiya deb — erigan moddalarni —filtrni to‘ldirib turuvchi qattiq sorbent yuzasiga yutilishiga aytiladi.
Mexanik filtratsiyadan bu jarayon shunisi bilan farqlanadiki, bunda mexanik filtrning materiali inert, sorbsion filtrda esa – faoldir: u yot moddalarni tutib qoladi va molekulyar tortish kuchi hisobiga ushlab turadi.