O’quv materiallar

NAZORAT UCHUN SAVOLLAR

1. Inson va mikrofloraning simbiozi va ularning klassifikatsiyasi.

2. Oshqozon ­ ichak traktining rezident mikroflorasi va uning ahamiyati nimadan iborat.
3. Disbakterioz va uning klassifikatsiya va sabablarini sanab o‘ting.
4. Normofloralar haqida ma’lumot bering.
5. Probiotiklar haqida ma’lumot bering.
6. Prebiotiklar haqida ma’lumot bering.
7. Sinbiotiklar haqida ma’lumot bering.
8. Probiotiklarni ishlab chiqarishning umumiy texnologik sxemasini chizing.


26-MA’RUZA
GENOMIKA VA PROTEOMIKA ASOSIDA DORI PREPARATLARINI YARATISH.


Ma’ruza rejasi
1. Genomika va proteomikaning umumiy tavsifi. Ularning o‘zaro bog‘liqligi va farqlari.
1.1. Genomika. Vazifalari va genomika bo‘limlari.
1.2. Proteomika va uning maqsadi.
2. Genomika va farmatsevtik preparatlar.
3. Molekulyar tibbiyotdagi klinik proteogenomikaning konsepsiyasi.

Tayanch iboralar: Biotexnologiya, biologik faol moddalar, genomika, proteomika,

1.49-rasm. DNK strukturasi

Genetika, molekulyar biologiya va biokimyo sohalarida erishilgan yutuqlar natijasida, o‘tgan asrning 90-yillarda ikkita – genomika va proteomika kabi yangi fundamental yo‘nalishlarni yuzaga kelishiga sabab bo‘ldi.

Genomika nomi genom so‘zidan kelib chiqib, organizmdagi barcha genlar to‘plamini tashkil etadi.
Proteomika so‘zi proteom so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib – bu so‘z ostida eukariot yoki prokariot hujayradagi barcha struktur va katalitik oqsillar to‘plami tushuniladi.
Ikkala yo‘nalishni ham genetika va oqsillar kimyosini rivojlanishini zamonaviy bosqichi deb atashimiz mumkin.
Genomika – genlar strukturasi va funksiyasini tuzilishini o‘rganuvchi fandir (genom – organizmdagi barcha genlar to‘plamidir).
Proteomika – bu tirik organizmlardagi barcha oqsillarni va ular o‘rtasidagi o‘zaro munosabatni o‘rganuvchi fandir (proteom ­ organizmdagi barcha oqsillar to‘plamidir). Bioinformatika – matematik, statistik va kompyuter usullari yordamida biologik informatsiyani o‘rganuvchi fandir⁶⁴.

• 
  Genomika – kompleks fan bo‘lib:
  
• 
  genom tuzilishini;
  
• 
  nukleotid ketma­ketligini;
  
• 
  genlar strukturasi va kod belgilari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni;
  
• 
  tirik organizmlarni ichki va turlararo drajasida genlar strkuturasini taqqoslashni o‘rganadi.
  
• 
  Genomika vazifasi:
  

- butun hujayrani to‘liq genetik tavsifi;
-hujayradagi genlarning miqdorini va ularning ketma­ketligini aniqlash;
-har bir gendagi nukleotidlar miqdorini aniqlash;
Organizm metabolizmiga qo‘llagan xolda har bir genni funksiyasini aniqlash, ya’ni har bir genni inson hayotiy faoliyatidagi vazifasini aniqlash.
Boshqacha aytganda, genomika organizmni mohiyatini ochib berishga imkon beradi:

• 
  har bir organizmni boshqa organizmlardan (xattoki individual) tur farqlarini ochib beradi;
  
• 
  har bir organizmni potensial imkoniyatlarini, tashqi omillarga nisbatan reaksiyasini ko‘ra biladi, bu o‘z navbatida har bir gendagi nukleotidlar ketma- ketligini va sonini bilgan xolda amalga oshiriladi.