O’quv materiallar

1.49-rasmO‘simliklar hujayra, to‘qima va organlarini sun’iy
ozuqamuhitlarida kultivatsiyalashni variantlari

Hozirga vaqtda kultivatsiyalash uchun hujayra va to‘qimalarini olish mumkin bo‘lmagan o‘simlikni o‘zi mavjud emas. Biroq, kallus to‘qimalarini agarozali ozuqa muhitlarida yuza qatlamda o‘stirish usulida va suyuq ozuqa muhitlaridagi suspenzion hujayra kulturalarini o‘stirish jarayonlari turli sharoitlarni talab etadi.
O‘simlik hujayra va to‘qima kulturalari usulining asosida o‘simlik hujayrasining – totipotentlik – hususiyati yotadi – bu hujayralarni differensiatsiyasini va butun bir organizmi rivojlanishini ta’minlab beruvchi genetik informatsiyani amalga oshirish hususiyatidir.
Biotexnologiyada ajratilgan hujayra va to‘qima kulturalarini vazifasini bir necha yo‘nalishda ko‘rib chiqish mumkin:

Hujayra seleksiyasi natijasida kultivatsiyalanadigan hujayralarning mahsuldorligi butun bir o‘simlikni mahsuldorligidan yuqori bo‘lishi mumkin bo‘ladi.

Bunday o‘ziga xos hususiyat BFM ni sanoat miqyosida olinish texnologiyalarini yaratish uchun qo‘llaniladi (ikkilamchi sintez maxsulotlari: alkaloidlar, steroidlar, glikozidlar, gormonlar, efir moylar va b.q.).
Muhim birikmalarni sintezlash bilan bir qatorda kultivatsiyalanadigan hujayralar biotransformatsiyaga ham moyildir, ya’ni arzon o‘tmishdosh sodda moddalarni qimmatli mahsulotga o‘zgartirishga.


Kultivatsiyalanidigan o‘simlik hujayralarining qo‘llanishi


O‘simlik hujayralari, to‘qimalari va a’zolarini kultivatsiyalash usullarining rivojlanish tarixi
I bosqich (1878–1902 yy.). O‘simliklarning ajratilgan to‘qimalari, xujayralar guruxlari va tolalarini kultivatsiyalashga birinchi urinishlar amalga oshirilgan. Biroq, aytarli darajada mavaffaqiyatlarga erishilmagan.
II bosqich (1902–1922 yy.). Hayvon to‘qimalarini kultivatsiyalash uchun birinchi ozuqa muhitlari yaratildi. Biroq, o‘simlik ob’ektlarini tabiiy ozuqa muhitlarida o‘stirish muvaffaqqiyatli yakunlanmadi.