O’quv materiallar

Gormonlar klassifikatsiyasi
Gormonlarning bir qismi trop gormonlar bo‘lib – ular boshqa gormonlarning faoliyatini boshqarish maqsadida ichki sekretsiya bezlarining faoliyatini boshqaradi.Trop gormonlari gipofizda ishlab chiqariladi. Ko‘pchilik gormonlar kimyoviy strukturasiga ko‘ra peptidlarga tegishli bo‘lib ularga – oshqozon osti bezi, gipofiz va gipotalamus garmonlari kiradi.
Jinsiy gormonlar – erkak va ayol gormonlari steroid gormonlaridir.
Stress gormonlari – adrenalin va noradrenalin–katexolaminlar gruxiga mansub bo‘lib, buyrak usti bezining miya qismida ishlab chiqariladi, dofamin ham katexolaminlar guruxiga kirib – gipotalamusda ishlab chiqariladi.

Buyrak usti bezining pustloq qismi gormonlari – kortizon, aldosteron – hayotiy muhim moddalar bo‘lib, organizmni stress ta’surotlariga adaptatsion mexanizmlari ta’minlab beradi.
Qalqonsimon bez gormonlari bo‘lgan – tiroksin i triyodtironin ham, muhim gormonlardan bo‘lib, tirozin aminokislotasining hosilalari hisoblanadi.


Gormonal preparatlarning asosiy sinflari va ularning qo‘llanishi
Gormon preparatlari – bu shunday gurux dori vositalariki, ular endokrin bezlarining ta’sir etuvchi boshlang‘ich moddasini, ya’ni gormonal faolikka ega bo‘lgan gormonlar yoki ularning sintetik o‘rin bosuvchilarini tutadi.Gormon preparatlari endokrin kasaliklarini davolashda va profilaktikasida qo‘llaniladi³⁹.

1.38-rasm. Ichki sekretsiya bezlari

Gormon preparatlarining o‘ziga xosligi:
- turga xos spetsifiklikni yo‘qligi (hayvon to‘qimalari va ajralmalaridan olingan gormonlar insonlarni davolashda qo‘llaniladi);
- gormon preparatlari endokrin bezlarni giper­ va gipofunksiyasin davolashda qo‘llaniladi;
- gormon preparatlari organizmning biologik faol moddalari bilan faol o‘zaro ta’sirlashadi (oqsillar, aminokislotalar, vitaminlar va b.q.);
- gormonlar sezilardli darajada energetik va oqsillar almashinuviga ta’sir etadi.