O’quv materiallar

Lipidlarni ajratib olish uchun ozuqa muhitlari
Lipidlarning biosintez jarayonida ishtirok etuvchi achitqilar shtammlari ham, ozuqa oqsillarini olishda qo‘llanadigan xom ashyo manbalaridan foydalanadi. Biomassaning chiqishi, sintezlanayotgan lipidlar miqdori va tarkibi uglerod ozuqasining sifatiga bog‘liq bo‘ladi.Lipidlarning yo‘naltirilgan biosintezini ta’minlash uchun ozuqa muhitlarida engil assimilyasiyalanadigan azot manbasi qo‘llaniladi.
Biosintez jarayonini lipidlar yoki oqsillar hosil bo‘lish tarafiga siljishi muhitdagi uglerod va azot ning nisbatiga bog‘liq bo‘ladi.
Azot miqdorini oshishi lipid hosil bo‘lishini pasaytiradi. Azotning etishmasligi va uglerod miqdorining yuqoriligida oqsil moddalarining hosil bo‘lishini pasayib, yog‘larning yuqori miqdorda hosil bo‘lishiga olib keladi
Lipidlarni to‘planishi uchun muhitda fosforning bo‘lishi shart bo‘ladi. Fosforning etishmovchiligida uglerod manbalari to‘liq sarflanmaydi, qatta miqdorida esa muhitda lipid bo‘lmagan mahsulotlar to‘planadi. Lipidlarning fraksion tarkibiga fosfor miqdorining o‘zgarishi ta’sir etmaydi.
Muhitning boshqa elementlari (mikro- va makroelementlar) ta’siri achitqilarning o‘sish intensivligiga va uglerod manbasining sarflanish tezligiga ta’sir etadi, bu o‘z navbatida to‘plangan lipidlarning sifatiga emas, faqatgina miqdorigagina ta’sir etadi³⁰.


KULTIVATSIYALASH SHAROITLARI.
Sintezlanayotgan lipidlarning fraksion tarkibiga kultivatsiyaning sharoitlari ham ta’sir etadi. Bular:
- aeratsiya;
-rn;
- harorat.
Fosfoglitseridlar, yog‘ kislotalari va triatsilglitseridlarning sintezi aeratsiyalanish darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
Aeratsiya etarli bo‘lmagan sharoitlarda lipidlar aeratsiya etarli bo‘lgan sharoitdagidan triatsilglitseridlarni 4 marta kam va fosfoglitseridlarni 2 va yog‘ kislotalarini 8 martaga ko‘p saqlaydi.
Aeratsiya jarayonini intensifikatsiyalanganda to‘yinmagan yog‘larning darajasi oshib boradi va barcha to‘yinmagan kislotalar barcha guruxlarining nisbiy miqdori oshadi.
Muhitning rn ni oshirilishi natijasida fosfoglitseridlar va yog‘ kislotalarining oshishiga va bir vaqtning o‘zida triatsilglitseridlar miqdorining pasayishiga olib keladi.
Hujayralar uchun lipidlarni hosil bo‘lishi va hujayralar o‘sishi uchun optimal harorat bir xildir, bunda lipidlarni miqdori kultivatsiyalash haroratiga bog‘liq bo‘lmaydi.
Haroratni boshqarish orqali, fosfolipid membranalarida to‘yingan va to‘yinmagan yog‘ kislotalarining turli nisbatlarini olish mumkin.
Uglevodli substratlar uchun lipidlarni torf va yog‘och gidrolizatlarida ajratib olish texnologiyasi yaxshi yo‘lga qo‘yilgan.
Torf va yog‘ochning 1:4 nisbatidagi gidrolizatlarida kultivatsiya bosqichida yuqori miqdordagi biomassa chiqishi ta’minlanadi (10 g/l gacha), bunda lipidlarning maksimal miqdori ( 51% dan ASV gacha) va substratni yuqori o‘zlashtirish koeffitsienti bo‘lishi kerak (0,54 gacha).
1 tonna mutlaqo quruq torfning gidrolizi va fermentatsiyasidan so‘ng 50-70 kg mikrob yog‘larini olish mumkin, bunda triatsilglitseridlar miqdori yuqori bo‘ladi.