O’quv materiallar

YOg‘larning biologik funksiyalari
Amaliyotda lipidlarni ajratib olishda ko‘pincha ekstraksiyaning ikki asosiy usulidan foydalaniladi, bu usullar yordamida deyarli barcha sinfga mansub lipidlarni sifatli ajratib olish mumkin.
Eng keng tarqalgan usul bu Folch usulidir, unga ko‘ra ekstraksiya xloroform-metanol(2:1) aralashmasi bilan olib boriladi, bunda hisob bir qism to‘qimaga 20 qism ekstraksiyalovchi aralashma olinadi.
Bu usul neytral lipidlar diatsilglitserofosfolipid va sfingolipidlarning katta miqdorini olishga imkon beradi. Lizofosfolipidlar eritmaga faqat qisman o‘tadi, nisbatan qutubli nordon lipidlar esa ekstraktni suv va tuz eritmalari bilan yuvish jarayonida yo‘qolib ketadi.
Biroq qayta ekstraksiyalash jarayoni orqali va yuvish jarayonini cheklash yo‘li bilan ularni miqdorini oshirish mumkin.
Boshqa usul Blayem va Dayertomonidan taklif etilgan bo‘lib, bunda lipidlar ekstraksiyasi xloroform-metanol (1:1) aralashmasi yordamida amalga oshirilib, bunda hisob bir qism to‘qimaga ikki qism aralashma olinadi.
Biroq bu holda, suv bilan yuvish jarayonida nisbatan qutubli nordon fosfolipid va lizofosfolipidlar suv fazasiga o‘tib ketadi.
Lipidlarning kimyoviy tabiatiga qarab ajratib olishning modifikatsiyalangan usullari qo‘llaniladi.
Xloroform-metanol aralashmasini xloroform-2%-li sirka kislotasining metanoldagi eritmasiga almashtirish orqali qutubli lipidlarning chiqish miqdorini oshirish mumkin. Natijada bu maqsadalar uchun xloroform-metanol-1M HCl kislotasi (4:2:3) aralashmasi qo‘llaniladi.
Neytral va umumiy lipidlarning ekstraksiyasida qutubsiz eritmalardan foydalaniladi, bular xloroform, geksan, dietil efiri.
Tabiiy holki, bu jayrayonda qutubli lipidlarning katta miqdori yo‘qotiladi.
Lipid fraksiyalarini bosqichli ekstrakiya yo‘li bilan ham ajratib olish mumukin, avval geksan so‘ng xloroformda.