|
Islom taraqqiyot banki О‘zbekiston sanoatini va infratuzilmasini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash loyihalarini amalga oshirishda muhim rol о‘ynaydi. U bilan hamkorlik doirasida 186,4 million AQSh dollarilik 10 ta loyiha amalga oshirildi. 640,9 million dollarlik yana 10 ta loyiha amalga oshirilmoqda va qariyb 900 million dollarlik bir qator loyihalar tayyorlandi. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni qо‘llab-quvvatlashga qaratilgan xususiy sektorni rivojlantirish bо‘yicha Islom korporatsiyasi bilan loyihalarni amalga oshirish О‘zbekiston va ITB bо‘linmalari о‘rtasidagi hamkorlikning muhim yо‘nalishi hisoblanadi. Kichik biznes loyihalarini moliyalashtirish uchun korporatsiya tomonidan ajratilgan qarz mablag‘larining umumiy miqdori 83 million AQSh dollarini tashkil etadi. 2013 yil aprel oyida ITB rahbari Ahmad Muhammad Alining О‘zbekistonga tashrifi davomida "Toshkent shahrining tashqi yoritish tarmoqlari tizimida samarador energiya texnologiyalarini modernizatsiya qilish va joriy etish" loyihasi bо‘yicha 36 million AQSH dollari miqdorida moliyaviy bitim imzolandi.
1992 yil noyabrda О‘zbekiston Iqtisodiy Hamkorlik Tashkilotiga qо‘shildi. Tashkilot doirasidagi hamkorlikning aniq natijasi 1996 yil may oyida Seraxs-Tejen-Mashhad Trans-Osiyo temir yо‘lining ochilishi bо‘lib, bu tashkilotning xalqaro maydondagi salohiyatini sezilarli darajada oshirdi. 1997 yilda Trans-Osiyo temir yо‘lining 700 km uzunlikdagi Bafa-Bandar-Abbos temir yо‘li bilan bog‘langan Seraxs-Tejen-Mashhad qismida temir yо‘llar tutashtirildi. Natijada, Xitoyning sharqiy qirg‘og‘idagi Lianyongan dengiz porti temir yо‘l orqali Eronning Fors kо‘rfazidagi Bandar-Abbos porti bilan Urumchi, Olmaota bilan bog‘ladi va bu mintaqa davlatlarini dengiz yо‘llariga chiqish imkoniyatini taqdim etadi. Endi, bir tomondan, Istanbul orqali Yevropaga chiqish imkoni yuzaga kelgan bо‘lsa, boshqa tomondan yuk tashish vaqti ancha qisqardi.
Tashkilot doirasida Eron temir yо‘l xizmatlari vakillarining ishchi uchrashuvlari muntazam ravishda о‘tkazila boshlandi. Bundan tashqari, О‘zbekiston mazkur tashkilotga a’zo mamlakatlar bilan hamkorlik doirasida havo aloqalarini rivojlantirishda faol ishtirok etmoqda. Yevropa va Osiyo о‘rtasidagi eng foydali havo yо‘llari О‘zbekiston hududi bо‘ylab о‘tadi, bu esa havo liniyalari orqali tranzitni kо‘paytirish uchun yaxshi imkoniyatdir.
Shu tariqa, О‘zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari OTB, ITB, IHT va boshqa tashkilotlar bilan faol hamkorlik о‘rnatdi.
1992 yilda Markaziy Osiyo mintaqasining mustaqil mamlakatlari - Qozog‘iston, Qirg‘iziston, О‘zbekiston, Tojikiston va Turkmaniston davlatlararo tuzilmani - Markaziy Osiyo mintaqaviy hamkorligini (Markaziy Osiyo mintaqaviy hamkorlik) tashkil etishdi, uning asosiy maqsadi - umumiy iqtisodiy makonni shakllantirish orqali yagona mintaqaviy bozorni tashkil etish edi. Ikki tomonlama va kо‘p tomonlama asosda mintaqaga integratsiyalashuv yо‘lidagi muhim qadam 1994 yilgi Qozog‘iston, О‘zbekiston va Qirg‘iziston о‘rtasida Umumiqtisodiy makon yaratish tо‘g‘risidagi Shartnoma, shuningdek, 1995-2000 yilga mо‘ljallangan Qozog‘iston, Qirg‘iziston va О‘zbekistonning iqtisodiy integratsiyasi dasturi bо‘ldi. 1998 yilda ushbu tuzilma "Markaziy Osiyo Iqtisodiy Hamjamiyati" deb nomlandi. 2002 yil fevral oyida О‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikiston Prezidentlarining uchrashuvida Markaziy Osiyo Hamkorlik Tashkiloti rasmiy ravishda tashkil etildi.
Shuni ta’kidlash kerakki, MOHT faoliyatini о‘rganish natijasida bir qator muammolar aniqlandi. Shunday qilib, о‘n yildan kо‘proq vaqt davomida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari integratsiya doirasida 200 dan ortiq hujjatlarni imzoladilar, ammo ularning kо‘plari bajarilmay qoldi. Markaziy Osiyoda suv resurslaridan foydalanishda yagona yondashuv ishlab chiqilmadi. Qirg‘iziston va Tojikistonning transchegaraviy Sirdaryo va Amudaryoning suv-energetika resurslaridan qо‘shni davlatlarning manfaatlarini hisobga olmasdan, faqat о‘z manfaatlari yо‘lida foydalanish istagi Qozog‘iston, Turkmaniston va О‘zbekistonga qiyinchilik tug‘diradi.
2004 yil oktabr oyidan shu vaqtgacha kuzatuvchi maqomiga ega bо‘lgan Rossiya Federatsiyasi MOHTning tо‘laqonli a’zosi bо‘lish tо‘g‘risida qaror qabul qildi.
2000 yil oktabr oyida Bojxona ittifoqi asosida Belorusiya Respublikasi, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya Federatsiyasi va Tojikistonni о‘z ichiga olgan Yevroosiyo Iqtisodiy Hamjamiyati (YevroAzES) tashkil etildi. 2005 yil oktabr oyida Rossiyaning shimoliy poytaxti Sankt-Peterburgda OSACga a’zo davlatlar rahbarlarining yig‘ilishida OSACni YevroAzES tarkibiga qо‘shish tо‘g‘risida qaror qabul qilindi. Uchrashuv davomida О‘zbekiston YevrAzESga a’zo bо‘lish tо‘g‘risida qaror qabul qildi.
2006 yil yanvar oyida Sankt-Peterburgda bо‘lib о‘tgan YevroAzES sammitida Markaziy Osiyo Hamkorlik Tashkiloti va Yevroosiyo Iqtisodiy Hamjamiyatini birlashtirish tartibi bilan bog‘liq masalalar kо‘rib chiqildi.
О‘zbekiston va Markaziy Osiyodagi boshqa davlatlar, shuningdek, Yevropaning rivojlangan davlatlari Osiyo-Tinch okeani mintaqasi bilan iqtisodiy va siyosiy hamkorligini rag‘batlantiruvchi turli xil loyihalarning faol ishtirokchilariga aylandilar. Masalan, О‘zbekiston transafg‘on transport kommunikatsiyalarini rivojlantirish va amalga oshirishda faol ishtirok etmoqda.
Markaziy Osiyo davlatlari, shu jumladan, О‘zbekiston uchun eng muhim ustuvor masalalardan biri - bu dengiz portlariga, xalqaro bozorlarga transport yо‘laklarini rivojlantirish, yangi muqobil neft va gaz quvurlarini qurishdir.
Markaziy Osiyoning о‘ta qiyin geosiyosiy va geoiqtisodiy pozitsiyasini hisobga olgan holda, ushbu mintaqa mamlakatlari mintaqaning eng boy energiya manbalarini rivojlantirish yо‘llari va yо‘nalishlarini diversifikatsiya qilishni yoqlashlari kerak. Yangi transport loyihalarining istiqbollari ularni amalga oshirish jarayonida global, mintaqaviy, mintaqalararo va milliy manfaatlarning qanchalik maqbul bо‘lishiga bog‘liq bо‘ladi. Hech shubha yо‘qki, kuchli mintaqaviy va mintaqalararo hamkorlik Markaziy Osiyo davlatlarining barqarorligi va iqtisodiy taraqqiyotiga hissa qо‘shadi, bu esa xalqaro barqarorlikni о‘rnatishga katta turtki beradi.
Shunga qaramay, bugungi kunda mintaqamiz diniy ekstremizm va xalqaro terrorizmni kengaytirish, mintaqa davlatlarini demokratik, huquqiy va dunyoviy rivojlanish yо‘lidan qaytarish istagida bо‘lgan turli xil ekstremistik kuchlarning intilishlari obyekti bо‘lib qolmoqda. Mintaqada, va umuman, olganda yuzaga keladigan vaziyat bizdan haqiqatan ham chegaralarimiz daxlsizligini, mamlakat hududiy yaxlitligini va О‘zbekistonning barqaror rivojlanishini ta’minlaydigan xavfsizlik tizimini yaratishni talab qiladi.
Shu munosabat bilan mamlakatimiz milliy xavfsizligini ta’minlash uchun quyidagilar katta ahamiyatga ega:
Do'stlaringiz bilan baham: |
