O`quv ishlari bo`yicha prorektor R. Jumayev Aruz qoidalari va mumtoz poetika fani bo`yicha universitetlarning

mavzuga oid savollar:
1.O`zbek she’riyatida eng ko`p uchraydigan bahrlar qaysilar?
2. Hazaj bahri qaysi rukn takroridan yuzaga keladi?
3. Rajaz bahrini qaysi rukn takrori hosil qiladi?
4. Foilotin asliy rukni qaysi bahrni keltirib chiqaradi?
5. Ramal bahrining musaddas ruknli vaznlari deganda nimani tushunasiz?
6. Ramal bahrining musamman ruknli vaznlari deganda-chi?
7. Hazaj bahri vaznlari haqida "Mezon ul-avzon" va "Muxtasar"da qanday fikrlar berilgan?
8. Mafo`iylun ruknining zihoflari nechta va ular qaysilar?
9. "Shashmaqom" kuylarining nechtasi hazaj bahridagi g`azallar bilan qo`shiq qilingan?
10. "Xamsa" tarkibidagi nechanchi doston hazaj bahrida bitilgan?
Topshiriqlar
1.Taqte’ ko`magida vazn nomini keltiring.
fo`-i-lo-tun / fo`-i-lun,
fo`-i-lo-tun / fo`-i-lun.
2. Ramali musaddasi mahzuf vaznining paradigmasini chizing.
3. Ramali murabba’yi maqsur vaznining taqte’sini keltiring.
4. Berilgan paradigmani nomlang.
– V – – / – V – – / – V – – / – V –
– V – – / – V – – / – V – – / – V –
5. Vaznini aniqlang:
Ko`nglim ichra ne umidlarning ajab parvozi bor.
Ham umidlar ichra ko`nglimning shirin e’zozi bor.
Noumid aylar umidlar gohi, bo`lmam noumid,
Kim umid ham bir sanamkim, nozi bor, g`ammozi bor.
Ishq haqi, bo`lgin salomat, ey umidim sarvari,
O`zga parvodan bu ko`ngilning qachon parvosi bor.
Men sevinchga tolib ersam, sen – o`kinchlar sohibi.
Cho`ktirurman men o`kinchlarni, sevinch daryosi bor.
Gavhari ishq menda bo`lsa, senda ummondir itob,
G`arq etar bo`lsang, g`aribning jon degan g`avvosi bor...
Ulki, ag`yor noumid deb bizni badnom ayladi,
Bas, nechun bu shovqini-yu, sho`rishi, g`avg`osi bor?
Gar umid yo`lboshchim ersa, iftixor yo`ldosh erur,
Ko`nglim ichra iftixorlarning ajab a’losi bor.
Hur diyorim boshida erk bayrog`idir, bag`rida –
Angla: qirmiz, angla: ahmar, angla: surx tillosi bor.
Bu chaman bulbullari ko`p, ayru-ayru navqiron,
Erkini bor, O`tkiri bor, qo`yki, Abdullosi bor...
Iftixor birla umid naqlini cho`zding, ey Jamol,
Bas desangkim, chin so`zimning naqdi, indallosi bor.
Iztirob aylarda dilning ohi birla otashi.
Iftixor aytarda tilning boli bor, halvosi bor...<sup>35</sup>
Hazaj bahri qaysi rukn takroridan hosil bo`ladi?
6. Hazaj bahrida yaratilgan she’rlardan nechta yod bilasiz? Ifodali o`qib ko`ring.
7. Vaznini aniqlang:
Jahonda sentek, ey, jonon yo`q, ey jon,
Sening dardingg`a hech darmon yo`q, ey jon.
Aningdek yerga qo`l sundi ilikkim,
Yiroqtin boqmag`a imkon yo`q, ey jon.