O’quv darslik

 9. TIROZINKINAZALAR INGIBITORLARI 
Keyingi yillarda bir qator xavfli o‘smalarni davolashga yangicha 
yondoshish tavsiya etildi. Preparatlar sifatida tirozinkinazalarni tanlab 
ingibitsiyalovchi preparatlar tavsiya etilgan. Ular sog‘lom hujayralar 
funksiyasiga ta’sir etmagan holda o‘sma hujayralarini rivojlanishini to‘xtatadi. 

---

- 998 -
Tirozinkinaza o‘sish omilini
I
membranalardagi retsetorlarining juda ham 
ahamiyatli funksional elementidir. Bundan tashqari sitoplazma va yadroda 
joylashgan tirozinkinazalar mavjud. Tirozinkinazalar hujayralarni o‘sishi va 
differensirovkasini va ular apoptozini hamda angiogenezini boshqarishga 
qatnashadi. Ushbu tipdagi sintetik preparat imatinibmezilat (glivek)dir. U 
o‘sishning trombotsitar omilidagi va o‘zak hujayralari omilining tirozinkinaza 
retseptorlarini 
hamda 
sitoplazmatik 
tirozinkinazani 
(BCR/ 
ABL) 
ingibitsiyalaydi. 
Surunkali mieloleykoz va gastrointestinal stromal o‘smalarda qo‘llaniladi. 
Ovqat hazm qilish traktidan yaxshi so‘riladi. Nohush ta’sirlari sifatida ko‘ngil 
aynash, qayt qilish, shishlar, neytropeniya, terida toshmalar va boshqalar 
kuzatiladi.
Tirozinkinazalarni ko‘pgina boshqa sintetik ingitorlari yaratildi: gefitinib 
(o‘sishning epidermal omilidagi tirozinkinaza retseptorlarini ingibitsiyalaydi, 
mayda hujayrali bo‘lmagan o‘pka saratonida, bosh va bo‘yin saratonida 
qo‘llanadi), 
erlotinib 
(bir 
qator 
retseptorlarning 
tirozinkinazasini 
ingibitsiyalaydi), sunitinabmaniat (bir qator tirozinkinazalarning o‘sish omillari 
retseptorlarini ingibitori, o‘smalarga qarshi va antiangiogen faollikka ega; 
gastrointestinal stromal o‘smalarda va yorqin hujayrali buyrak saratonida 
qo‘llanadi), hamda sorafenib (neksovar), lapatinib va boshqalar. 
PREPARATLAR 
Nomi 
Kiritish yo‘li 
Chiqarish shakli 
Embixin - Embichinum 
Tomirga, 
seroz 
bo‘shliqqa 
0,01g 
tutganamp. 
(extempore) 
Sarkolizin- Sarcolysinum ichishga, 
tomirga,bo‘shliq-larga 
0,01 tab. 0,02g va 0,04g 
tutgan 
flakon 
(extempore) 
Siklofosfan-
Cyclophosphanum 
ichishga, 
tomirga, 
mushakka 
0,05 tab. 0,1 va 0,2 
preparat tutgan ampula 
(ex tempore) 
Xlorbutin- Chlorbutinum Ichishga 
0,002gva 0,005gtabl. 
Tiofosfamid- 
Thiophosphamidum 
tomirga, 
mushakka, 
bo‘shliqlarga 
0,01 va 0,02 preparat 
tutgan 
flakonlar 
(ex 

---

- 999 -
tempore) 
Mielosan- Myleosanum 
Ichishga 
0,002g tabl. 
Siplatin- Cisplatine 
tomirga 
0,01g modda tutgan amp. 
(extemporae) 
Lomustin- Lomustin 
Ichishga 
0,04g tabl., kaps. 
Metotreksat- 
Methotrexate 
Ichishga, 
tomirga, 
mushakka 
0,0025g tabl., 0,005-
0,05 va 0,1g preparat 
tutgan amp.(extempore) 
Merkaptopurin-
Mercaptopurinum 
Ichishga 
0,05g tabl. 
Ftorofur -phtorafurum 
Tomirga, Ichishga 
0.4g preparat tutgan 10 
ml amp. 0,4g kaps. 
Ftorfuratsil- 
Phthoruracilum 
Tomirga 
5% 5ml eritma tutgan 
amp. 
Merkaptopurin-
Mercaptopurinum 
Ichishga 
0,05gtabl. 
Daktinomitsin-
Dactinomycinum 
Tomirga 
0,005g preparatning 1ml 
reopolyukindagi eritmasi 
Tamoksifen- 
Tamoxifenum 
Ichishga 
0,01; 0,02 va 0,04g tabl. 
Flutamid- Flutamide 
Ichishga 
0,25g tabl. 
O‘sishning trombotsitar omilining retseptori (PDGFR), o‘sishning 
epidermal omili retseptor (EGFR), o‘zak hujayralar omili retseptori (KIT), tomir 
endoteliysining o‘sish omili retseptori (VEGFR), nervlar o‘sishining omili 
retseptori (NGFR) va boshqalar.