O’quv darslik

 

---

- 794 -
MIKROBLARGA QARSHI VOSITALAR. 
Mikroblarga qarshi ta'sir ko‘rsatish xossasiga ega bo‘lgan Dori vositalari 
ikki guruhga bo‘lingan. 
Birinchi guruh tarkibiga mikroblarga tanlab ta'sir ko‘rsatmaydigan 
preparatlar kiritilgan bo‘lib, ular ko‘pgina mikroorganizmlarga halokatli ta'sir 
ko‘rsatadilar. Ularga antiseptiklar
1 
va dezinfeksiyalovchi
2
moddalar tegishlidir. 
Antiseptiklarni odatda sirtga teri va shilliq qavatlar to‘qimalariga surtiladi. 
Alohida antiseptiklarni me'da-ichak trakti va peshob yo‘llarida joylashgan 
mikroorganizmlarga ta'sir ko‘rsatish uchun qo‘llashadi. Konsentratsiyasiga ko‘ra 
ular bakteriotsid yoki bakteriostatik ta'sir ko‘rsatidilar. 
Dezinfeksiyalash vositalari tibbiy anjomlar, uskunalar, xonalar, idish-
tovoqlar, bemorning ajratmalarini zararsizlantirish uchun xizmat qiladi. 
Ularning ta'siri tez rivojlanadi. Ular odatda bakteriotsid konsentratsiyalarda
infeksiyaning tarqalishini oldini olish uchun qo‘llaniladi. 
Antiseptiklar va dezinfeksiyalovchi vositalar orasiga keskin chegara 
qo‘yish biroz mushkul, chunki ko‘pgina moddalarni ma'lum konsentratsiyada 
antiseptik sifatida, kattaroq konsetratsiyada esa dezinfeksiya qilish maqsadida 
qo‘llashadi. 
Ikkinchi guruh mikroblarga qarshi tanlab ta'sir etuvchi vositalarni o‘z 
ichiga olgan bo‘lib, ximioterapevtik vositalar
3
deb yuritiladi. Bu guruh
preparatlariga ma'lum tur mikroorganizmlargagina ta'sir etish xosdir. Ularning 
e'tiborli xossalaridan biri terapevtik ta'sir kengligini katta ekanligidir. Terapevtik 
ta'sir kengligi bu bakteriostatik ( bakteriotsid) konsentratsiyasi bilan 
makroorganizm uchun zaharli bo‘lgan konsentratsiyalar orasidagi farq. 
________________________________ 
1
grekchadan anti –qarshi, septicas-yiringli ( irishdan hosil bo‘lgan narsa) 
2
lotinchadan de – bartaraf etish, grekchadan infectio- yuqish 
3
“ Ximioterapevtik vositalar” iborasi sun'iy ravishda ajratilgan, chunki har 
qanday farmakologik preparat ta'siri “ximioterapiya” dir, ya'ni kimyoviy 

---

- 795 -
moddalar bilan davolashdir. Ammo bu termin keng tarqalganligidan undan voz 
kechish mushkuldir.
Ximioterapevtik preparatlar infeksiyalarni davolash va ularni oldini olish, 
hamda infeksiya tashuvchilarning sanatsiyasi uchun qo‘llaniladi.