O’quv darslik

DIGIDROERGOTOKSIN
-
qoramug‘ o‘simligining suvda erimaydigan
alkoloidlarini qisman qaytarilish yo‘li olingan alkoloid bo‘lib, 
degidroergokriptin, 
digidroergokornin 
va 
digidroergokristinlarning
aralashmasidir. Qoramug‘ o‘simligining tabiiy alkaloidlaridan farqli ularoq,
digidroergotoksin bachadonga ta’sir etmaydi, balki aksincha qon tomirlarining 
silliq mushaklarini bo‘shashtirish va qon aylanish markazi faolligini susaytirishi 
hisobiga qon bosimi pasaytiradi.
Qo‘llanilishi: 
-
xafaqon xastaligi 
-
xomiladorlar toksikozi 
-
periferik qon aylanishining buzilishi (reyno xastaligi…) 
-
feoxromatsitoma, feoxromoblastoma 
-
migren.
TROPAFEN
tropin va fenilpropion kislotasining murakkab efiri 
hisoblanadi, ya’ni atropinga o‘xshash strukturaga ega. Kuchli α-adrenoblokator 
va kuchsiz M-xolinolitik ta’siriga ega. Adrenergik nervlarni yoki 
adrenomimetiklarni ta’sirini to‘la bartaraf etadi, periferik qon tomirlarini 
kengaytirib, qon bosimini pasaytiradi. Fentolamin va digidroergotoksindan 
ta’siri davomliligi bilan farq qiladi(soatlar).
Qo‘llanilishi:
yuqorida zikir etilgan preparatlarnikiday.
SERMION
(nitsergolin). Kimyoviy jihatdan qoramug‘ alkaloidining 
hosilasi bo‘lib, tarkibida nikotin kislotasining qoldig‘i bor. Spazmolitik (α-
adrenoblokatorlik) ta’siriga ega, ayniqsa bosh miya va periferik tomirlariga 
nisbatan.
Qo‘llanilishi:
-
bosh miyaning o‘tkir va surunkali qon aylanishining buzilishi 

---

- 285 -
-
diabetik retinopatiya 
-
ko‘z shox pardasining distrofik kasalliklarida
Noxush ta’siri
: gipotenziya, bosh aylanishini, uyquni buzilishi terining 
qichishishi (nikotin kislotasi). 
PRAZOZIN
-asosan 
α
1
-adrenoretseptorlarga 
ta’sir ko‘rsatuvchi 
adrenoblokator hisoblanadi. Faolligi bo‘yicha fentolamindan 10 marta kuchli. U 
baravariga arteriya va vena qon tomirlarini kengaytirib, yurakga qon kelishini 
kamaytiradi, shu sababli miokardga yuklamani kamaytirib, yurak ishini 
enggillashtiradi. 
Taxikardiya 
chaqirmaydi, 
Fosfodiesteraza 
faolligini
pasaytiradi natijada sAMF to‘planib qoladi, hujayra ichidagi Sa
++
konsentratsiyasini pasaytiradi. Ta’siri taxminan 30-60 min. dan keyin boshlanib, 
ichilganda 6-8 soat davom etadi.
Qo‘llanilishi: 
-
xafaqon xastaligi 
-
yurak etishmovchiligi (ayniqsa aylanishining dimlanganligi tufayli yuzaga 
kelgan bo‘lsa). 
-
prostata bezining adenomasida (gipertrofiya)-α adrenoretseptorlar bor. 
Noxush ta’siri:
- kollaps (birinchi doza fenomeni), bosh aylanishi, bosh 
og‘rig‘i, xolsizlik, madori qurishi, uyquni buzilishi, ko‘ngil aynash, qayt qilish, 
kabziyat. Preparatning dozasini xar bir bemorga aloxida belgilash kerak.