O’quv darslik

Qo‘llanilishi: 
qon bosimini keskin pasaygan holatlarida (travmatik 
shoklar, xirurgik muolajalar va hokazo…). 
Noxush ta’sirlar
kamdan kam uchraydi (bosh og‘rig‘i, aritmiya, nafas 
olishning buzilishi). 

---

- 281 -
ASOSAN α-ADRENORETSEPTORLARNI QO‘ZG‘ATUVCHI 
VOSITALAR 
(α-adrenomimetiklar) 
MEZATON
-
asosan 
postsinaptik 
membranada 
joylashgan 
α
1
adrenoretseptorlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘zg‘atadi, bundan tashqari oz miqdorda 
presinaptik membranadan NA ajralishini kuchaytiradi. 
Adrenalindan kimyoviy strukturasida 1ta gidroksil radikalining kamligi 
bilan farq qiladi, shuning uchun KOMT ta’sirida parchalanmaydi, davomli 
ta’sir ko‘rsatadi, me’da ichak traktida parchalanmaydi. Adrenomimetik ta’siri 
adrenalinnikidan sustroq. Lekin kichik konsentratsiyalarida ham faqat α-
adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atib, tomirlarni toraytiradi, qon bosimini ko‘taradi 
(t/i –20min.t/o-40-50 minut). Reflektor yo‘l bilan bradikardiyaga olib keladi. 
MNSni kuchsiz qo‘zg‘atadi.
Qo‘llanilishi
: gipotonik holatlarda (NA o‘xshab), rinitlarda (mahalliy). 
NAFTIZIN
.
Imidazolin hosilasi bo‘lib, NA va mezatonga nisbatan 
davomliroq qon tomirlarni toraytiradi. MNS tinchlantiruvchi ta’sir etadi. 
Rinitlarda (mahalliy qo‘llaniladi), ko‘p qo‘llanilganda ta’siri susayadi, 5-7 
kundan keyin bir necha kun dam berish kerak. 
GALAZOLIN
. 
Bu preparat ham naftizin kabi imidazolin hosilasi bo‘lib, 
ta’siri jihatidan naftizinga o‘xshash. qon tomirlarni toraytirib, shilliq qavat 
shishlarini kamaytiradi. 
Qo‘llanilishi
: 
rinitlar, 
laringitlar, 
sinusitlar, 
gaymoritlar, 
burun 
bo‘shlig‘ining allergik xastaliklarida. Preparat qo‘llanilganda burun va tomoqga 
qichish va kuyganga o‘xshab ta’sir etadi. Surunkali tumovda qo‘llab 
bo‘lmaydi. Naftizin kabi xafaqonlikda, taxikardiyalarda va kuchli rivojlangan 
aterosklerozlarda qo‘llanilmaydi.