Oqsill strukturalari va xossalari

Oqsilni fazoviy tuzilishini xosil bolishi – murakkab va kop bosqichli protsess
36 а.к. – 1 мс

Shaperonlarni oksil foldingidagi axamiyati

• Polipeptid zanjir sintezlanishi, membrana orqali transpoti, oligomer oqsil xosil bo׳lishlarni oraliq bochqichlarida oqsilni konformatsiyasi nostabil va agregatsiyaga moil. Nativ konformatsiyasi shakillanguncha aminokislotlarni reaksion yuqori qoldiqlarini bir biridan saqlash va ajratish zarur. Shaperonlar oqsilni konformatsiyasini turgunligini saqlaydi, oqsilni foldingini ta’minlaydi.

Shaperonlarni tasnifi

• Molekulyar massasiga nisbatan:
• Yukori molekul 100 - 110 kD
• Sh-90 - molekul.massa ot 83 do 90kD
• Sh70- molek.massa ot 66 do 78kD
• Sh-60
• Sh-40
• Past molekulyar -15-30 kD
• Sintezlanishiga nisbatan:
• Konstitutiv
• Indutsebil (normal xolatlarda sintezi sust)

Foldingni buzilishi bilan bog׳liq bo׳lgan kasalliklar

• Ba’zi holatlarda suvda eruvchan oqsillar sharoitni o׳zgarishi hisobiga yomon eruvchan holatga o׳tadi, agregatsiyalanadi va amiloidlar hosil qiladi. Bunga sabab:
• Oqsillar giperproduksiyasi
• Xujayraga oqsil konformatsiyasini o׳zgartiruvchi omillarni tushishi yoki paydo bo׳lishi
• Proteoliz jarayonlarini faollashishi va erimaydigan agregatlarning hosil bo׳lishi
• Mutatsiyalar xisobiga.
• Masalan: Alsxaymer kasalligi, prion kasalliklar.

Izofunksional oqsillar

• Tirik xujayralarda ma’lum vazifani bajaradigan oqsil bir necha shaklda bo׳lishi mumkin, ular izofunksional oqsillar yoki izooqsillar deb ataladi.
• Masalan, gemoglobin, fermentlar shakllari.

Izofunksional oqsillar

• Gemoglobin:
• Hb A – 2α2β
• HbA2 - 2α2δ
• HbF - 2α2γ
• LDG:
• LDG1 - NNNN
• LDG2 - NNNM
• LDG3 - NNMM
• LDG4 - NMMM
• LDG5 - MMMM