„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

tabiat
ing toza ekan. 2. Yovuz odam ko‘mirga o‘xshaydi: yuzingni 
12-mavzu.
OMONIM SO‘ZLAR USLUBIYATI
http://eduportal.uz

---

60
qora qiladi
,
o‘t
da 
kuydiradi
. 3. Bizning 
maqom
imiz ishq, usulimiz 
odobdir. Eshigimizni emas, ko‘nglimizni cherta olgan, marhamat, kelsin! 
4. Insonni 
yosh
emas, boshidan kechirganlari, xatolari, iztiroblari, og‘riqlari 
ulg‘aytiradi. (
Shams Tabriziy
)
Tavsiya etiladigan so‘zlar:
fe’l, sajiya, xulq, xil’at; yomonotliq qiladi, 
qoraytiradi, kasri tegadi, nuqsi uradi, yomon qilib ko‘rsatadi; daraja, 
bosqich, yo‘l, usul; yil, umr, hayot.
Namuna:
tabiat – fe’l, sajiya, xulq, xil’at.
12.3-mashq.
Quyida berilgan gaplarda qanday omonim so‘zlar 
qo‘llanganligini aniqlang. 
1. Kiyik ovlarga chiqqanda 4 – 5 kunlar kimsasiz kamarlarda yotib, 
pistirmalarda tunab, yolg‘izlikka mutlaqo o‘rganib ketgan Omon mergan 
xotinsiz uyiga ham ko‘nikdi. – Men ketay deb, tez yetay deb bog‘ladim 
belga kamar. (
Cho‘lpon
) 2. Urdi Hasan dovulni, qattiq tortib ayilni. 
(„Ravshan“ dostoni)
– Yolg‘izlik qursin, yolg‘izlikka qorong‘i tunda 
shabada ham dovul bo‘lib tuyular ekan. (
A.Yo‘ldoshev
) 3. Dutorning nozik 
torlaridan chiqqan „Navo“ kuyi o‘z nolasiga tushunguvchi Otabekdek 
yigitlarga juda muhtoj edi. (
A.Qodiriy
) – Ipak mato rang-barang noziklar, 
yarqiroq pistonlar bilan bezatilgan edi. 
(Oybek) 
4. Qarg‘a „qag‘ “ etadi, 
o‘z vaqtini chog‘ etadi. (
Maqol
) – Kechdi qancha intizor chog‘lar, Vasling 
menga bo‘lmadi nasib. (
A.Oripov
)
Namuna:
vaqt, xushnud; ingichka, munchoq; nog‘ora, shamol; tasma, 
g‘or.
Nazariy matn
Omonim so‘zlar, odatda, lug‘atlardagina (nutq tarkibiga kirmagan 
holatda) omonim bo‘lib turadi. Ular shaklan bir xil bo‘lsa-da, bitta so‘z 
emas. Omonim so‘zlarning har biri nutqda biror grammatik shakllarni 
qabul qiladi va shundagina ularning qaysi ma’noni ifodalashi ayon bo‘ladi.
Agar shunday bo‘lmasa, omonimlarning ma’nosini anglab bo‘lmay qolar 
va bu ayrim fikrni tushunishda chalkashliklarni keltirib chiqarar edi. 
She’riyatda omonim so‘zlar turkiy tuyuq janri uchun xizmat qiladi.
http://eduportal.uz

---

61