O’qituvchi: Iskandarova S. Talaba: Yahyoyev Komronbek 2020-2021 Tayanch so’zlar

Tizimlar nazariyasi va tizimli tahlil fanining metodologiyasi.

Fan metodologiyasi deb fan tomonidan foydalaniladigan tadqiqot usullari majmuasiga aytiladi. Ma’lumki, tadqiqotchilar turli tadqiqot usullari majmuasidan foydalanadi. Avvalam bor, deyarli har qanday mutaxassislik fani quyidagi umumiy-ilmiy o‘rganish usullardan foydalanadi: tahlil va sintez; induksiya va deduksiya; analogiya; ajratib olish; ideallashtirish; konkretlashtirish; tasniflash; qiyoslash. Tizimlar nazariyasi va tizimli tahlil fani ham shu usullardan, albatta, foydalanadi. Tahlil usuli o‘rganish predmetini bo‘laklarga bo‘lib o‘rganishni nazarda tutadi. Sintez usuli esa predmetning o‘rganilgan bo‘laklarini birlashtirishni va tahlil natijalarini umumlashtirishni nazarda tutadi. Tahlil tadqiqot boshida amalga oshirilsa, sintez uni yakunlaydi.

Induksiya usuli - hususiy xodisalar hususiyatlaridan olingan fikr bildirishdan (ya’ni asosdan) umumiy xodisalar hususiyatlaridan olingan fikr bildirishni (ya’ni xulosani) keltirib chiqarish usulidir. Bunda hususiy fikr bildirish (asos) haqiqat deb faraz qilinadi.6

Deduksiya usuli – umumiy fikr bildirishdan (asosdan) hususiy fikr bildirishga (xulosaga) o‘tish usulidir. Bunda umumiy fikr bildirish (asos) haqiqat deb faraz qilinadi.7

Analogiya usuli – muayan predmetni o‘rganish natijasida hususiyatlar bo‘yicha olingan bilimlarni analogik predmetga qo‘llash usulidir.8