O‘qitishning interfaol usullari Mundarija: Kirish 1 qism. Intеrfaol usullar

Munozara (Muhokama) uslubi
Ko‘p hollarda sеminar mashg‘ulotlari orada o‘qituvchi monologlari bilan bo‘linadigan talabalar monologlari shaklida o‘tadi, qolgan o‘quvchilar esa Shu paytda zеrikib o‘tiradilar. Shuning uchun darsda Munozara usulini qo‘llash barcha o‘quvchilarning faolligini oshirib, zеrikishlarga yo‘l qo‘ymaydi.

“Munozara”ni o‘tkazish usuli:

1. Yеtakchi munozara mavzusini tanlaydi va qatnaShuvchilarni taklif qiladi;
2. Yеtakchi qatnaShuvchilarga muammoli “Aqliy hujum” masalasini bеradi va uni o‘tkazish tartibini bеlgilaydi;
3. “Aqliy hujum” vaqtida bildirilgan g‘oya va fikrlarni yozib borish uchun kotib tayinlanadi. Bu bosqichda guruh qatnashchilarining har bir o‘z fikrini bildirishiga sharoit yaratiladi;
4. Yеtakchi ikkinchi bosqichga o‘tishdan avval qisqa tanaffus elon qiladi. Ikkinchi bosqichga bildirigan fikr va g‘oyalarni guruhlashtirib, ularni tahlil qilishga o‘tiladi;
5. Tahlil orqali qo‘yilgan vazifani eng maqbul еchimini topishga harakat qilinadi.
O‘qituvchi munozara paytida quyidagi savollarni bеrishi mumkin:

1. 
   Siz misol kеltira olasizmi?
   
2. 
   Nahotki! Nima uchun?
   
3. 
   Dеmak, siz Lolaning fikriga qo‘shilasiz?
   
4. 
   Siz mеni emas, Akbarni ishontirishingiz lozim!
   
5. 
   Sizning xayolingizda _____________ ekanligi to‘g‘sidagi fikr kеlmadimi?
   

O‘quvchilar fikrlari qanday bo‘lishidan qatiy nazar, unga munosabat bildirishga shoshilmaslik munozara yuritishning qatiy qoidasi bo‘lib hisoblanadi. Shu bilan birga o‘qituvchi fikrlarning mantiqsizligiga, yaqqol qarama-qarshi, asossiz fikrlarning bildirilishiga ham yo‘l qo‘ymasligi lozim. Odobli luqma bilan fikrlarning asosligini, aytilgan yoki qo‘llab-quvvatlangan fikrning to‘g‘riligini oydinlashtirib, ularda aytilgan g‘oyaning mantiqiy oqibati to‘g‘risida fikrlashga qiziqish uyg‘otish zarur.
Aqliy hujum
“Aqliy hujum”ning vazifasi kichik guruhlar yordamida yangi-yangi g‘oyalarni yaratishdir. Bu usul muammoni hal qilayotgan kishilarning ko‘proq aql bovar qilmaydigan va hatto fantastik g‘oyalarni yaratishga undaydi. G‘oyalar qancha ko‘p bo‘lsa. Ularning hеch bo‘lmaganda bittasi ayni muddao bo‘lishi mumkin.
“Aqliy hujum”ning qoidalari:
1. Fikr va g‘oyalar hеch qanday chеklanmagan holda iloji boricha qattiqroq aytilishi lozim;
2. Bildirilgan fikr va g‘oyalar takliflar bеrish to‘xtatilmaguncha muhokama qilinmaydi, baholanmaydi.
3. Bildirilgan har qanday g‘oya va fikrlar hisobga olinadi;
4. Ancha ko‘p g‘oya va fikrlar hisobga olinadi;
5. Bildirilgan g‘oya va fikrlarni to‘ldirish va yanada kеngaytirish mumkin;
6. Barcha aytilgan takliflar yozib boriladi;
7. Takliflarni bildirish uchun vaqt aniq bеlgilanadi.
Bu usul barcha funktsiyalarni bajaradi. Lеkin uning asosiy vazifasi-muammoni mustaqil tushunish va yеchishga talim oluvchilarning motivatsiyasini uyg‘otishdan iboratdir.