O‘qitish metodikasi o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan

kognetiv yo‘nalish
, bilish jarayoni, deyish mumkin.
O‘quvchilar shu tariqa muallif shaxsi bilan tanishtirilgach, 
hikoyani o‘qishga kirishiladi. Asarni o‘qish o‘qituvchi tomonidan 
amalga oshiriladi. Bunda muallimning asar matni bilan uyda alohi-
da tanishib chiqqanligi katta ahamiyat kasb etadi. Hikoya bilan ta-
nishish asnosida o‘qituvchi matndagi e’tibor qaratish lozim bo‘lgan 
o‘rinlar belgilab ketilishini aytsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Shun
-
da munosabat bildirish talab qilinganda, o‘quvchilar vaqti qidiruv
-
larga sarflanmaydi, vaqtdan unumli foydalaniladi. Hikoya matnini 
o‘qish uchun 40 – 42 daqiqa kerak bo‘ladi. Agar bu mashg‘ulot 
uchun birinchi soat kamlik qilsa, matnning qolgan qismini uyda 
o‘qishga berishga to‘g‘ri keladi. Yoki o‘qituvchi hikoya matnini 
avvaldan ikki qismga taqsimlab, bir qismini birinchi darsda o‘qib 
tahlil qilishi, qolgan qismini keyingi darsda o‘qib muhokama qi-
lishga rejalashtirishi ham mumkin. Har ikkala holatda ham asar 
matni ustida ishlashda darslikda taqdim etilgan savol-topshiriqlar-
ga tayanish mumkin. Asar tahliliga kirishishdan oldin o‘qituvchi 
o‘quvchilariga otlar haqidagi «yo‘rg‘a», «baytal», «to‘riq baytal», 
«ayg‘ir» va «bo‘z ot» singari tushunchalar haqida ma’lumot berishi 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. O‘quvchilar matn mohiyatiga chuqur 
kira olishlari uchun ular haqida bilimga ega bo‘lishlari kerak. 
Yo‘rg‘a – mayda qadam tashlab, tez va tekis yuradigan yilqi
104
. 
104
O‘zbek tilining izohli lug‘ati. 5 jildlik. 2-j. – T.: O‘zbekiston milliy ensiklope-
diyasi, 2006. 282-b.

---

216
217
Baytal – 
urg‘ochi yilqi
105
. To‘riq – qora qizil (qizg‘ish malla) rang-
li yilqi. To‘riq baytal – qora qizil rangli urg‘ochi yilqi
106
. Ayg‘ir 
– erkak ot
107
. Bo‘z ot – bo‘z rangli erkak yilqi. Bu o‘quvchilar asar 
matni ustida ish olib borishlari uchun zarur bo‘lgan bilim hisob
-
lanib, ta’limning keyingi bosqichlarida o‘quvchilarning faoliyatida 
qo‘l keladi. Bu ma’lumotlarni o‘zlashtirish jarayonini ham