|
2-Tajriba:
Bu tajribada rangli suyuqlik spektri tadqiq qilinadi.
11-rasm. Rangli suyuqlik spektri tadqiq qilish qurilmasi.
Rangli suyuqlikni tayyorlash
Fuksinli qizil-binafsha rangli eritmani tayyorlash: qizil-binafsha rangli eritma olish uchun menzurkaga fuksin kukuni solinadi va 50 ml suq quyiladi. Agar eritma juda ham past rangli yoki juda ham qizg’ish bo’lib ketsa, zarur rang olish uchun ko’proq fuksin yoki erituvchi suv qo’shiladi. 9-rasmda ishga tayyor eritma rangi keltirilgan.
Bu tajriba uchun qurilma tarkibi birinchi tajribadagi bilan mos tushadi. Shu bilan birga, bu qurilmada ikkinchi prizmali stol linza va prizma orasiga 9-rasmdagi kabi o’rnatiladi.
Endi kyuvetani rangli suyuqlik bilan to’ldirish va kyuvetani prizmali stolga qo’yish mumkin. Kyuvetani prujinali qisqich bilan mahkamlang. Kyuveta uchunikkita o’rnatish holati mavjud: 12- va 13- rasmlarda ko’rsatilgani kabi ko’ndalang va bo’ylama holatlar.
12-rasm. Qizil-binafsha rangli fuksinli eritmaning ko’ndalang joylashuvi.
13-rasm.Qizil-binafsha rangli fuksinli eritmaning bo’ylama joylashuvi.
Natijalar:
Fuksinli qizil-binafsha bo’yoqli eritma spekrtri 11-rasmda keltirilgan.
14-rasm.Fuksinli qizil-binafsha eritma spektri. Chapda: transversal. O’ngda: longitudinal.
Ikkala spektrda ham yashil rang yo’q, natijaviy rang olov rang. Qo’shimcha ranglar yutiladi va boshqalari o’tkaziladi.
Ko’ndalang holatda ko’k rang ko’proq yutiladi va natija rang esa qizil.
12-rasmda kameraning sezgiligi tufayli ko’k rang deyarli ko’rinmaydi.
Tozalash va utilizatsiya
Utilizatsiya turli mintaqalarda turlicha tartibda amalga oshiriladi va shuning uchun bung mas'ul tashkilotlarni surishtirish kerak bo'ladi.
Qo’shimchalar:
15-rasm. Fuksinli qizi-binafsha eritmaning yorug’likni o’tkazish koeffitsiyenti. Ko’ndalang.
16-rasm. Fuksinli qizi-binafsha eritmaning yorug’likni o’tkazish koeffitsiyenti.Bo’ylama.
12 va 13 rasmlar 467251 spektrometrida olingan batafsilroq spektr sifatida keltirlgan. Bu erda yashil rang yutilishini va yutilish sohasining kengligini ko’ramiz. Ko’k va qizil ranglar fuksinda katta yutilishlarsiz o’tmoqda.
Xulosa
Optikaning eng muhim an'anaviy vazifalaridan biri - geometrik shaklda ham, yorqinligini taqsimlashda ham asl nusxalarga mos keladigan tasvirlarni olish, asosan, fizik optikani jalb qilgan holda geometrik optika bilan hal qilinadi. Geometrik optika optik tizimni qanday qurish kerakligi haqidagi savolga javob beradi, shunda ob'ektning har bir nuqtasi ham tasvirning ob'ektga geometrik o'xshashligini saqlagan holda nuqta sifatida tasvirlanadi. U haqiqiy optik tizimlarda tasvir buzilishlarining manbalarini va ularning darajasini ko'rsatadi. Optik tizimlarni qurish uchun zarur xususiyatlarga ega bo'lgan optik materiallarni ishlab chiqarish texnologiyasi, shuningdek, optik elementlarni qayta ishlash texnologiyasi muhim ahamiyatga ega. Texnologik sabablarga ko'ra, sferik sirtli linzalar va nometall ko'pincha ishlatiladi, lekin optik elementlar optik tizimlarni soddalashtirish va yuqori yorqinlikda tasvir sifatini yaxshilash uchun ishlatiladi. Tunda ko’rish asboblari (TKA) -yetarlicha yoritilmagan sharoitlarda joylarning (ob’ektiv nishon va h.o) tasviri operatorni ta’minlovchi optik-elektronli asboblar sinfiga kiradi. Mazkur tipdagi asboblar sutkaning qorong’i davrlarida va qorong’u binolarda yashirin kuzatish (razvedka) olib borishda hamda avtomobilning yorug’lik faralaridan foydanilmaganida mashinalarni haydashda keng qo’llanilmoqda. O’zining egasiga bera oladigan qator yutuqli tomonlari mavjud modellarning ko’p qismi yon tomonlarini ko’rishga imkon beraolmasligi qayd qilib o’tilgan.Bu esa ulardan samarali foydalanish uchun maxsus mashqlar qilish zaruriyatini tug’dirdi. Elektron-optik qayta kuchaytirgichlar ko’rinadigan va yaqin IQ spektr yorug’likni kuchaytiruvchi vakuumli fotoelektron asbobdir. Yuqori sezgirlikka ega va juda ham past yoritilishda ham tasvirni berish qobiliyatiga ega. Tunda ko’rish asboblaridan tarixan birinchi bo’lib, arzon TKA sifatida hozirgi paytda ham keng qo’llaniladi. Ma’lumki spektrning IQ diapazonida faqat yaqin IQ sohada sezgirdir. Demak yarim o’tkazgichli videokameralar kabi yoritilishning mavjud bo’lishini talab qiladi (masalan: yettinchi osmon yorug’ligi yoki IQ projektorning yoritishini). Mexanikaviy moslamalar yordamida ma’lum xolatda urnatilgan linzalar,prizmalar kuzgulardan tashkil topgan optikaviy sistemalar optika asboblari xisoblanadi . Amaly optikaning u yoki bu masalalarni xal kilish uchun kullaniladigan juda kup sonli turli xil asboblar bor. Biz bu erda asosan tasvir xosil kilishga muljallangan asboblarni va birinchi navbatda mikroskop va teleskopni kurib chikamiz. Yoruglikning boshka xil xususiyatlariga asoslangan optika asboblari uziga tegishli bulimlarda bayon kilinadi. Masalan , interferometrlar va difraksion panjaralar yukorida bayon kilingan edi .
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
Г.С. Ландсберг. Оптика. T., “Ўқитувчи” 1981
.В.Савельев. Умумий физика курси. III қисм. T., “Ўқитувчи” 1976
Umumiy fizika optika bo‘limi, о`quv-uslubiy qo‘llanma.
С.Э. Фриш.Умумий физика курси. III том T: “ЎРТА ВА ОЛИЙ МАКТАБ”-1962
Отахўжаев А.К. Жўраев Б.С. Молекуляр оптика Самарқанд. Унверситет. 1992
Trofimova T.I. Fizika kursi - M .: Oliy maktab 2001 yil.
Gurskiy I.P. Boshlang‘ich fizika, ed. I.V. Savelyeva - M .: Ta'lim 1984 yil
Myakishev G.Ya. Buxovtsev B.B. Fizika - M .: Ta'lim 1982 yil.
M.H. Oʻlmasova-Optika, Atom va Yadro fizikasi Choʻlpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. Toshkent-2010
Yavorskiy B.M. Detlaf A.A. Fizika qo‘llanma. - M .: Fan 2002 yil.
Do'stlaringiz bilan baham: |
