O’ptika” fanidan “O’ptik asboblar” mavuzidan kurs ishi

Ishni bajarish tartibi

Rangli suyuqlikning yutilish spektri xossalarini o’lchash va ko’rish mazkur tajribada amalga oshiriladi:

1-Tajriba:

Bu tajribada ko’rish yo’nalishli prizma spektri o’rganiladi.



7-rasm. Yorug’lik nuri spektrini tahlil qilish qurilmasi.

Dastlab, patronga 6 V/30 W lampani qo’ying. Lampa ro’parasiga difragma tutgichli kondenserni shunday joylashtiringki tutgich 6-rasmdagi kabi vertikal bo’lsin. Keyin asosga diafragma tutgichi o’rnatilgan taglik-surgichni o’rnating.

8-rasm. Difragma tutgichi va kondenser o’rnatilgan lampa.
Lampani relsning eng chap chekkasiga o’rnating. Boshqa tomoniga esa shaffof ekranni 5-rasmdagu kabi joylashtitng.
Endi ramkali linzani(f=100 mm) lampadan keyin o’rnating. Linzani shunday suringki tirqishning aniq tasviri ekranda paydo bo’lsin. Har bir optik asbob bir xil balandlikdaligiga e’tibor qiling. Ish tartibida asboblar quyidagicha masoflarda joylashtiriladi: lamp patroni tutgichi– linza tutgichi: 19 sm. Linza titgichi – ekran tutgichi: 49 sm.
Keyingi bosqichda ko’rish yo’nalishli prizmani nur yo’liga qo’yng. Shuning uchun prizma stoli va ekran orasini yoping. Prizma stoli tutgichi – ekran tutgichi: 23 sm. Endi ko’rish yo’nalishli prizmani nur yo’liga shunday qo’yingki nur prizma sirtiga 7-rasmda ko’rsatilgani kabi tushsin. Nur prizma o’qlariga parallel bo’lishi kerakligini yodda tuting.



9-rasm.Tushuvchi nur birinchi prizmaning birinchi sirti o’rtasiga tushadi.
Bir vaqtning o’zida to’g’ridan to’gri tushayotgan nurni va spektrni ekranda ko’rish uchun rizmali stol ozroq pastlatilishi zarur. Yorug’lik nuri dastasining yuqorigi yarmi linza ustidan, pastki yarmi linza ichidan o’tishi lozim. Natija 8-rasmda ko’rsatilgan.

10-rasm. Yuqorida: Sharp image of the slit. Quyida: Continuous spectrum of a light bulb through the direct-vision prism.