Oo‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Nazorat savollari 

1.

 

O„g„it me‟yorini belgilashda nimalar hisobga olinishi lozim? 

2.

 

O„g„itlashning qanday me‟yorlari farqlanadi? 

3.

 

Mineral va noan‟anaviy o„g„itlarni birgalikda qo„llash qanday samara beradi? 

4.

 

Noan‟anaviy o„g„itlarning tuproq xossalariga ta‟siri qanday? 

5.

 

Chuchuk  suv  loyqasini  o„simlikning  o„sishi,  rivojlanishi  va  hosiliga  ta‟siri 

qanday? 

6.

 

Tamaki  chiqindisi,  fosfogips  va  go„ng  shaltog„idan  tayyorlangan  noan‟anaviy 

o„g„itning tuproq xossalari va o„simlikka ta‟siri qanday? 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

78 

 

GLOSSARIY 

 

An‟anaviy o„g„it 

Dehqonchilikda  qo„llash  an‟anaga  aylanib  qolgan, 

sanoat  miqyosida  olinadigan  va  mahalliy  sharoitda 

mavjud bo„lgan o„g„itlardir 

Noan‟anaviy o„g„it 

Turli 

chiqindi 

va 

organik 

qoldiqlardan 

mikroorganizmlar  faoliyati  natijasida  kompostlash 

yo„li  bilan  olinadigan  dehqonchilikda  o„g„itlarning 

yangi turi turli  

Kompostlash 

Chiqindi  va  organik  qoldiqlarni    go„ng  bilan 

aralashtirish  usuli  bilan  noan‟anaviy  o„g„itlar 

tayyorlash jarayoni 

Mikrobiologik jarayon 

Tuproqdagi chirish, mineralizatsiya, ammonifikatsiya 

jarayonlari 

Mikroorganizmlar 

Organik  birikmalarning  chirish  va  parchalanish  

jarayoni  ishtirokchisi  bo„lgan  tuproqdagi  mayda 

organizmlar 

Mineralizatsiya 

Organik  birikmalarning  chirish  va  parchalanish  

jarayoni natijasida  mineral shaklga o„tishi 

Mineral o„g„it 

Zavodlarda 

ishlab 

chiqariladigan 

mineral 

va 

mikroo„g„itlar 

Organik o„g„it 

Chorva va parranda go„ngi, yashil o„g„itlar 

Mikroo„g„it 

Zavodlarda 

ishlab 

chiqariladigan 

mineral 

va 

mikroo„g„itlar 

Texnologiya 

Noan‟anaviy o„g„itlar tayyorlash jarayoni 

Xom-ashyo 

Organik  massa  va  oziq  elementlarning  qo„shimcha 

manbalarini  (sanoat  va  qishloq  xo„jaligi  ishlab 

chiqarishining 

chiqindilari, 

qishloq 

xo„jalik 

mahsulotlarini 

qayta 

ishlash 

korxonalarining 

qoldiqlari, maishiy xizmat, oziq-ovqat shahobchalari, 

xonadon  chiqindilari,  chuchuk  suv  loyqasi,  kuzda 

to„kilgan daraxt barglari bakterial preparatlar va h.k.) 

Sanoat chiqindilari 

Sanoat korxonalarining qoldiqlari 

Loyqa  

Suv havzalarining tagida to„plangan il 

Go„ng 

Chorva va parranda ajratmalari 

Go„ng shaltog„i 

Chorva va parrandalarning suyuq ajratmalari 

G„o„zapoya 

Paxtachilukdagi organik qoldiq 

Fosfogips 

Fosfor 

kislotasini 

apatit 

konsentratidan 

yoki 

fosforitdan ishlab chiqarish qoldiqlari 

Ko„mir 

koni 

chiqindilari 

«Ko„mir» aksionerlik jamiyati qoldiqlari 

Yonadigan slanes 

Organik  qismi,  asosan,  azot  saqlamaydigan  organik 

birikmalardan iborat xom-ashyo 

Lignin 

Gidroliz sanoatining chiqindisi 

---

 

79 

 

Oziq elementlar 

O„simliklar 

oziqlanadigan, 

ular 

tomonidan 

o„zlashtiriladigan  oziq  moddalar  (azot,  fosfor,  kaliy 

va boshqalar) 

O„g„itlashning    maqbul  

me„yori    

Har  gektar  maydondan  tuproq  unumdorligini 

saqlagan  Yoki  oshirib  borgan  holda  mo„l  va  sifatli 

hosil  hamda  eng  yuqori  darajada  sof  daromad  olish 

uchun kerak bo„ladigan o„g„it miqdori 

O„g„itlashning    oqilona   

me„yori  

Ishlab  chiqarishning  muayyan  tashkiliy-xo„jalik 

sharoitida bir gektar maydondan imkon qadar yuqori 

hosil  olishni  va  shu  bilan  bir  qatorda,  ma‟lum 

miqdordagi  iqtisodiy  samaradorlikni  ta‟minlaydigan 

o„g„it me‟yori 

O„g„itlashning 

eng 

yuqori me„yori  

Talab  darajasidagi  sifatga  ega  bo„lgan,  maksimal 

miqdordagi  hosil  yetishtirish  uchun  qo„llaniladigan 

o„g„it me‟yori  

Tuproq unumdorligi 

Tuproqning o„simliklarni oziq moddalar va suv bilan 

t‟aminlay olisn qobiliyati  

Ekologiya 

Atrof muhit muhofazasi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

80