Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

35
“AQCHA”MI, “OQCHA”?
“CHANOQ”DAGI PAXTA VA MIYA
Ko‘cha-ko‘yda ko‘p qo‘llanadigan 
“aqcha” so‘zining asl ma’nosini hamma 
ham bilavermagani uchun bu so‘z 
haqida o‘qiganlarimni aytib o‘tishni 
ma’qul topdim. Bu ma’lumot ham 
kimgadir asqatib qolsa, ajab emas. 
O‘tmishda Turkistonda savdo-sotiq, 
to‘lov muomalalarida narx, baho, qiymat 
o‘lchovi bo‘lgan pul birligi “aqcha” deb 
atalgan. Aksariyat hollarda aqcha 
kumushdan zarb qilingan. Manbalarda 
ta’kidlanishicha, kumushning rangi oq 
bo‘lganligi uchun ham mazkur pul birligi 
nomi “oq” so‘ziga “-cha” qo‘shimchasi 
qo‘shilishidan hosil bo‘lgan.
“Chanoq” so‘zining asl 
maʼnosi – idish. Qadimda 
otlar va mollarga suv ichishlari 
uchun qo‘yib qo‘yiladigan idishni 
“chanoq” deyishgan. Darhaqiqat, 
paxta chanog‘i – paxta turadigan 
idish, miya chanog‘i miya 
saqlanadigan idish maʼnosida 
so‘zning asl ildiziga yaqin boradi. 
Yana 
tarixning 
maʼlum 
davrlarida yog‘ochdan yasalgan 
barcha idishlarga nisbatan 
chanoq so‘zi qo‘llangan. Hozir 
paxta ko‘sagining har bir xonasiga 
ham “chanoq” deyiladi.
Eshqobil Shukur,
“Bobo so‘z izidan”
O‘QING VA MULOHAZA QILING

---

36
Rasmlar asosida savollarga javob bering.
1
QUTB YULDUZI
Bu mavzuda o‘rganamiz
•
 osmon 
jismlari, yulduzlar xaritasi, qutblar haqida maʼlumot 
•
 atoqli otlar imlosi 
•
 uyushiq 
bo‘laklar 
•
 vergul qo‘llash 
•
 ijodiy matn tuzish.
U
F
Q
t e k i s t l i g i
Ufq
Ufq