Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

rusumli
samolyotlar eng xaridorgir, xavfsiz 
layner
lar hisoblangan.
Aslida men sizlarga ushbu 
mavzu
oqibatlarini kichikroq bir tafsilotli misollar 
bilan
tushuntirib bersam ham bo‘lardi. Lekin 
aviahalokat
hodisasi orqali siz kichik 
mas’uliyatsizlikning katta 
talafot
lari qanday sodir bo‘lishini, uning mudhish natijasini 

---

59
yanada teranroq anglashingizni istadim. Bugun sizga o‘tilayotgan darslar, uy vazifalari, 
oilada ota-onangiz yuklagan 
yumushlar
biroz og‘ir tuyulib, ularni oxiriga yetkazmay, chala 
bajargan bo‘lishingiz mumkin. Ertaga-chi?.. Aytaylik, ota-onangiz ishda, kichik singlingiz 
bog‘chada. Singlingizni kech
soat
 
oltigacha bog‘chadan olish kerak. Siz o‘rtoqlaringiz 
bilan bo‘lib yoki televizor qarshisida o‘tirib, bog‘chani 
unutib
qo‘ydingiz. Tasavvur qiling-a, 
ishdan qaytgan ota-onangiz kichik qizini bog‘chada yolg‘iz, mung‘ayib o‘tirganini o‘ylab 
qanday ahvolga tushadi? Bu voqeadan so‘ng ular sizga biror mas’uliyatli vazifani topshira 
olishadimi? Mas’uliyat va mas’uliyatsizlik haqida bunday misollarni ko‘plab keltirish 
mumkin. Lekin eng muhimi - bularni siz qanday
tushunib
yetishingizda.
1. 
Siz boshqalarga bergan va'dangizni bajarasizmi?
2. 
Siz qanchalik ishonchlisiz? O‘zingizni mas’uliyatli deb bilasizmi? Nima uchun? 
3. 
Kelajak uchun maqsad belgilaganmisiz va buning uchun nimalar qilyapsiz?
A 
unlisi O ga moyil aytilsa ham, A yoziladi: 
varaq, asqatmoq, tamom, hasharot, talafot, 
zamon, palov, naqarot, xavf, gavda, navbat, vafo
kabi so‘zlarda; 
A 
unlisi ayrim so‘zlarda cho‘ziq talaffuz qilinadi va ikkita A yoziladi: 
mutolaa, mudofaa, 
manfaat, taalluqli, taajjub, taassurot, murojaat
kabi so‘zlarda;
Qator undoshli ayrim o‘zlashgan so‘zlar oxirida A qo‘shib aytiladi, ammo yozilmaydi: 
disk, tank, stol
kabi so‘zlarda.
Rus tili orqali o‘zlashgan ayrim so‘zlarda O unlisi O‘ ga moyil aytilsa ham, O yoziladi: 
tort, opera, bolt, tok (elektr), tonna, kubok, bochka, nota 
kabi so‘zlarda;
Ayrim o‘zlashma so‘zlarda O unlisi I kabi talaffuz qilinsa ham, O yoziladi: 
traktor, direk-
tor, ekspeditor, kartoshka 
kabi so‘zlarda; 
Ayrim so‘zlarda O unlisi A kabi talaffuz qilinsa ham, O yoziladi: 
tomon, taqozo, tovon, 
farovon, sazovor, talon-toroj, kamolot, axborot, inshoot, motor, monitoring, dekoratsiya, 
okulist, notarius, fontan
kabi so‘zlarda.
O‘zlashma so‘zlarda qator undoshlar orasida I tovushi talaffuz etilsa-da, ammo yozil-
maydi: 
sinf, aql, fikr, ilm, ufq, matn, litr 
kabilarda;