4
K I R I S H
Ona t l va o‘q sh savodxonl g fan n o‘q t shda asos y e’t bor o‘quvch da t lga do r to‘rt ko‘n k-
ma: o‘q b tushun sh, t nglab tushun sh, nutq so‘zlash va yoz sh hamda grammat k savodxonl kn
shakllant r shga qarat lad .
Boshlangʻ ch ta’l mn ng savod o‘rgat sh bosq ch
yakunlangach, ona t l va o‘q sh savodxonl g
darslar boshlanad hamda 4-s nf yakun ga qadar zch l davom ett r lad .
Ona t l va o‘q sh savodxonl g fan n o‘q t shda quy dag tamoy llarga tayan lad :
1. Ta’l m ber shda kommun kat v yondashuvga asoslan lad , ya’n t ln ng muloqot vaz fas b r-
lamch d r. Shun ngdek, faol yatga yo‘nalgan yondashuv,
ongl yondashuv, kashf yotch l k yonda-
shuv , farql va tanq d y yondashuv kab lar e’t borda bo‘l sh loz m.
2. T ln amal yotda qo‘llash, ya’n matnn o‘q sh orqal ham grammat ka, ham u n ng qo‘llan -
sh n o‘rgat sh ko‘zda tut lad .
3. Grammat k savodxonl k do ras da o‘quvch n ng so‘z boyl g n osh r sh, so‘zlarn ng ma’no
noz kl klar , farq va o‘xshashl klar n
h s q l sh va anglab yet sh, bexato talaff uz q l sh va yoz sh,
so‘zlarn bogʻlab gap, gaplardan esa matn tuza ol sh, b r kmalardag ma’nov y va grammat k,
matndag mant q y xatol klarn top sh va tuzat sh, o‘zgalar f kr n to‘gʻr anglash,
b r f krn turl
shaklda fodalash, uz lgan f krn ng davom n t klash kab qator mant q y operats yalarn bajar sh,
nutq vaz yat n to‘gʻr baholash va t l mkon yatlar dan unga mos rav shda foydalan sh ko‘n kma-
lar n shakllant r sh va malakas n o‘st r shga e’t bor qarat lad .
4. O‘q sh savodxonl g do ras da o‘quvch da to‘gʻr , tez, ongl , fodal o‘q sh malakalar n shakl-
l ant r sh, ularn odd y k tob o‘quvch dan
chuqur mulohaza yur tuvch , jodkor k tobxon darajas ga
ko‘tar sh; o‘q sh orqal tevarak-atrof, borl q haq dag b l mlar n kengayt r sh, ularn ng dunyoqara-
sh n
boy t sh; tafakkur da elementar adab y tushunchalarn shakllant r sh; har qanday uslubdag
matnn o‘q sh va un anglash, tanq d y va kreat v f krlash ko‘n kmas n egallash nazarda tut lad .
5. Barcha uslubdag turl sohalarga o d matnlar b lan tan sh sh barobar da mashq va topsh -
r qlar orqal fanlararo ntegrats ya amalga osh r lad .
6. O‘quvch n ng o‘q b, esh t b tushun sh, ogʻzak va yozma
nutq malakas n umum y holda
r vojlant r sh maqsad da ularn ng har b r ga aloh da e’t bor qarat lad .
7. V deo va aud omater allar orqal yozma ko‘n kma b lan b rgal kda ogʻzak nutqn r vojlant -
r sh ko‘zda tut lad . V deomater al t ln ng qanday vaz yatda qo‘llanayotgan haq da to‘l q tasavvur
bersa, aud omater al ularn ng ohang n yaxsh o‘zlasht r shga, ularn ng turl o‘zgar shlar qanday
ma’no anglat sh n tushun shga yordam ber sh ga e’t bor qarat lgan.
8. Bad y matn ust da shlash jarayon da o‘quvch larn ng yosh xusus yatlar , q z q shlar , t ln ng
foda mkon yatlar n tushun sh va h s eta ol sh , “so‘zn hazm q la ol sh” darajalar e’t borga ol -
nad .
9. Ta’l m jarayon da o‘quvch larn ng voqea-hod salarn
kuzat sh, anglash, q yoslash, anal z va
s ntez q l shga o‘rgat sh orqal jod y tafakkur , f krlash do ras shakllant r b bor lad .
10. Har b r mashgʻulot t ln o‘zlasht r shn ng tab y laborator yas s fat da tashk l et lad .
Mazkur “O‘q tuvch k tob ”da ona t l va o‘q sh savodxonl g fan dan o‘t layotgan nutq y mav-
zular do ras da qanday malaka talablar qo‘y lgan , bunda qays j hatlarga e’t bor ber sh loz ml g ,
mashq va topsh r qlarn bajar sh b lan bogʻl q metod k yo‘l-yo‘r qlar, darsn qanday texnolog ya
asos da tashk l et sh bo‘y cha amal y tavs yalar ber lad .
Mashq daftar da darsl kda shora q l ngan, maxsus belg b lan ajrat lgan topsh r qlar bajar b
bor lad . O‘quvch lar daftarga yoz shlar , ch z shlar , bo‘sh o‘r nlarn to‘ld r shlar , o‘q b va t nglab
tushun sh, matn tuz sh b lan bogʻl q topsh r qlarn bajar shlar hamda rasmlarn bo‘yashlar mum-
k n.
@edurtm_uz