Ona tili-10 2017 70x90. indd

33-mashq.
  Berilgan gaplardagi shevaga xos so‘zlarning fonetik va 
leksik xususiyatidan kelib chiqib, qaysi hududlarda qo‘lla-
nishini aniqlang. 
1. Shashma-shashma, qo‘rquvdirgan jeri jo‘q, qani, munday uzat-
chi...  (Murod Mansur) 2. Ur-re, chopdik, opoqbuvimlarga. Ayamam 
keluttilar! – dedi Yodgor. (Murod Mansur) 3. Keyin kulib hamda 
g‘ijinib davom etdi: – Shundoq ketivossam, ro‘paramdan ikkita da-

---

33
vangi kevotti. (Sh. Xolmirzayev) 4. To‘g‘riga yurib, chapga burilsangiz, 
guzarga chiqasiz. Choyxona ashatda. (Tohir Malik) 5. O‘jaki biram 
chiroyli, katta. Ertaga o‘viz pishiramiz. Sen o‘vizni yaxshi ko‘rasanmi? 
(O‘. Umarbekov) 6. Eb-ey, yaxshilikka yomonlik! – dedi. – Men seni 
bo‘lam deb aytib edim, bo‘laginam deb aytib edim, eb-ey! (Tog‘ay 
Murod) 7. Jichcha quying, azizim... kelgan, ketgan bo‘lsa, yaxshi 
bo‘pti.  (Sh. Xolmirzayev) 8. Katta-katta ko‘pkarilarda uloq to‘dadan 
sag‘al chiqsa bo‘ldi, halol bo‘ladi. (Tog‘ay Murod) 9. Sizning Tosh-
kentingizga Toshxon, Toshbibi degan ayollar bormi? Bale, bizning ... 
tiliga Sangcha degani Toshkent tiliga Toshcha degani. Onalari boshing 
toshdan bo‘lsin, do‘xtarim, deb shunaqa ism qo‘yadilar. (Said Ahmad)
34-mashq.
  Gaplarni o‘qing, eskirgan so‘zlarni topib, arxaik yoki tari-
xiy so‘z ekanligini aniqlang. 
1. Rayonga aziz mehmonlar keladigan bo‘lsa, Xorunboy Ermatov, 
albatta, ovga olib chiqadi. (Said Ahmad) 2. Eshik sharaqlab ochilib, os-
tonada qilich yalang‘ochlangan ikki sipoh ko‘rindi. (O. Yoqubov) 3. Paxta 
bayrami hech qayerda Mirzacho‘ldagidek qiziq o‘tmasa kerak, chunki 
bu yerga res 
publikaning turli oblastlaridan kelgan odamlar o‘z oblasti-
ning ashulasini, o‘yinini ham olib kelgan deyishadi. (Abdulla Qahhor) 
4. Men e’tiroz bildiraman, – dedi kutilmaganda Akmal cho‘loq «somon 
parchasi»ga yopishib, – sizkim, ado 
latli qozi bo‘lsangiz, ayting: kishi 
gunohiga necha qayta jazolanmog‘i mumkin? (Murod Mansur) 5. Muhr-
dor chaqir 
tirildi va qog‘ozdagi farmoyishga podshohning muhri bosildi. 
(P. Qodirov) 6. Ular picha yurib, to‘rt-besh tanob joyni ishg‘ol etgan 
bedazorga chiqishdi. (Oybek) 7. Sohib 
qiron o‘z jasur bahodirlarini tarxon 
unvonlari, silovsin mo‘ynalari, yana yuz ming kepakiy dinor hamda yaxshi 
otlar bilan rag‘batlantirdilar, navkarlarga saxovat bilan ulufa ulashdilar. 
(Asqad Muxtor)