Ona tarbiyasi: roman va hikoyalar / Aziz Nesin

BOLALAR ROMANI UCHUN KONKURS
Qadrdonim Zaynab!
Kuni kecha senga xat jo‘natgan edim, mana bu­
gun esa yana yozyapman. Rosa hayron bo‘lsang ke­
rak. Ketma­ket yozishimning sababi bor – bir narsa­
ga sen qanday qaraysan, shuni bilmoqchiman. Agar 
mening fikrim senga ma’qul tushsa, bir ish qilamiz.
Yaqinda bir gap eshitib qoldim. Bolalar romani 
uchun konkurs e’lon qilinganmish. Shuni eshit­
dim-u, lop etib miyamga bir fikr keldi. Bir-birimiz­
ga yozgan xatlarimizni tartib bilan to‘plab chiqsak, 
shuning o‘zi roman bo‘lmaydimi? Men hamma xat­
laringni yig‘ib yuribman. Sen ham mendan olgan 
xatlaringni tartibga solib, papkaga joylab qo‘yga­
ningni bilaman. Buni o‘zing aytgan eding.
Xo‘sh, bunga nima deysan? Senga ma’qulmi shu 
gap? Agar konkursga qatnashishga rozi bo‘lsang, 
jamiki xatlarni bir konvertga solib, aviapochta 
orqali tezda menga yubor. Ikkovimiz sherik bo‘lib 
qatnashamiz.
Agar sen shu taklifimga qo‘shilmaydigan bo‘l-
sang, u holda menga darhol xabar qil. Yana bir 
iltimosim bor. Taklifni ma’qul topsang, bu haqda 
hozircha hech kimga gapirmay tur. Konkursda 
yutib chiqsak, uyimizdagilarga bu sovg‘a bo‘ladi. 

---

177
«Ona tarbiyasi»
Bordi­yu, omadimiz kelmasa, u holda yopig‘lik qo­
zon yopig‘ligicha qolaveradi. Hech kim buni yuzi­
mizga sololmaydi.
Javobingni kutaman.
Hurmat ila sinfdoshing:
Ahmad Tarbay,
Istanbul, 25-aprel, 1964-yil
MARRA SENIKI
Aziz do‘stim Ahmad!
Hozirgina xatingni oldim. Darhol javob yozishga 
o‘tirdim. Aytganingdek hamma xatlaringni senga 
banderol qilib jo‘nataman.
Sen konkursga qatnashaylik, deb yozibsan. Ro­
ziman. Ko‘nglingga kelmasin­u, lekin bundan bir ish 
chiqishiga ko‘zim yetmay turibdi. Sababini aytay­
mi? Gap shundaki, biz o‘z maktublari mizda katta 
odamlarni, ota­onalarimiz va o‘qituvchilarimizni bir 
g‘alvirdan o‘tkazib ko‘rdik. Endi buyog‘ini so‘rasang, 
konkursga kelgan romanlarni o‘qib, hukm chiqa­
radigan ham shularning o‘zi. O‘zlari haqida yozilgan 
romanga bular ijobiy baho berishiga aslo ishonmay­
man. «Rosa beadab bolalar ekan», deb bizga o‘cha­
kishib qolishlari ham mumkin. Qolaversa, romanni 
konkursga yuborayotganingda ism va manzillari­
mizni yozsang, yana baloga qolamiz. Shuning uchun 
ismlarimizni o‘zgartirib, xatlarning ostiga bittadan 
taxallus qo‘ygan ma’qul. Meniki Zaynab bo‘lsin. Sen 
ham birorta ism topib qo‘y.
Men bu bilan konkursga qatnashmaylik, demoq­
chi emasman. Bir­birimizga yozgan xatlarimizni 
to‘plasak, bitta roman bo‘lishiga imonim komil. 
Mayli, bularni konkursga jo‘nat. G‘olib chiqmasak, 
o‘zimizga tan. Biz hech narsa yo‘qotmaymiz.

---

178
Aziz Nesin
Bundan ikki­uch kun oldin ba’zi xatlaringni 
yana bir o‘qib ko‘rgandim. Bilishimcha, kattalarni 
kuzatish bobida biz xiyla chegaradan chiqib ketib­
miz. Xatlaringda nimalarni yozmagan ekansan... 
Ehtimol, meniki ham shundaydir. Shu xatlarimiz 
yaxlit bir holga kelsa, qalampirday achchiq haqiqat 
oshkor bo‘ladi. Ochig‘i, ko‘rgan va eshitgan narsa­
larimizni ba’zan oshirib ham yuborgan ekanmiz...
Konkursning jyuri a’zolari katta yoshdagi odam­
lardan emas, balki bolalardan iborat bo‘lganida 
biz biror mukofotga ilinib qolardik, deb o‘ylayman. 
Ammo shunday bo‘lsa ham, bizning bir yutuq to­
monimiz bor. Men bolalar uchun yozilgan ba’zi ro­
manlarni beixtiyor eslab qoldim. Hammasida o‘sha 
siyqa gaplar: qishloqda tug‘ilgan qashshoq bola qiy­
nalib o‘qiydi, sayohatga chiqqan bolalar ajabtovur 
savdolarga qoladi yoki kambag‘al oilaning farzandi 
bemor yotgan onasiga qarashish uchun ishga kirib 
ketadi. Xullas, pand­u nasihat bilan tugaydigan 
kitoblar. Bizniki esa bularga sira o‘xshamaydi.
Mabodo konkursda yutib chiqmasak ham, senga 
buning hech ahamiyati yo‘q. Baribir birinchi o‘rin­
ni olgan bo‘lasan: zotan, sen ham ota bo‘lganing­
da hammaga o‘xshab farzandlaringga shu gapni 
aytasan (iltimos qilaman, loaqal shu oxirgi xatimni 
konkursga yubora ko‘rma).
Senga tasalli berib o‘tirmayman. Roman uchun 
mukofot olmasak, ko‘pam qayg‘urib yurma. Katta 
bo‘lsam yozuvchi bo‘laman, deb yurarding. Xatlar­
ni o‘shanda bir kitob qilib chiqararsan.
Senga chin yurakdan omad tilayman. Mendan 
hamma o‘rtoqlarga salom.
Zaynab Yolqir,
Anqara, 27-aprel, 1964-yil

---

179
«Ona tarbiyasi»