Yosh oila va sog`lom turmush tarizini barqarorlashtirish yosh oilaning muammolari

YOSH OILA VA SOG`LOM TURMUSH TARIZINI BARQARORLASHTIRISH

1. 
   Yosh oilaning muammolari
   

2. 
   Sog'lom turmush tarzining ahamiyati.
   

Yosh oilaning muammolari

Ko'pchilik ertami-kechmi oila quradi. Birinchidan, oilaviy hayot ertak kabi ko'rinadi, er-xotinlar bir-biriga baxt va cheksiz muhabbatni boshdan kechiradilar. Ammo zamonaviy dunyo o'tgan yillar davomida yosh oilalarga xos xususiyatlarni o'zgartirdi. Yosh oilaning muammolari oilaning yangi turini tashkil etadi. Bunday oilada birdamlik, birdamlik oila a'zolarining o'zaro tushunish, qo'shilish, sadoqat va shaxsiy munosabatlariga bog'liqdir.
Bugungi kunda yosh oilalarning muammolari ushbu muammolarning psixologik sabablarini o'rganish va tushunishning dolzarb vazifasidir. Keling, yosh oilalarning eng muhim muammolarini batafsil ko'rib chiqamiz va bu oilaviy qiyinchiliklarni qanday engish kerakligini tushunishga harakat qilaylik.
Yosh oilaning asosiy muammolari
Zamonaviy haqiqatda yangi turmush qurganlarning muammolari har xil. Ularning kelib chiqishi, birinchi navbatda, avvalgi davlat tomonidan qo'llab-quvvatlanmasligi va yosh oilalarga nisbatan ijtimoiy muhofaza qilishdir.
Ekspertlar ta'kidlashlaricha, MDH mamlakatlarida yosh oilaning eng katta muammo to'rtta xususiyatga ega:

1. 
   Yosh oilalarga moddiy va ma'naviy xavfsizlikning etarlicha darajasining yo'qligi. Shunday qilib, bugungi kunda yangi turmush qurgan juftliklar umumiy davlatga nisbatan 2 barobar kamroqdir.
   
2. 
   Yosh oilalarning ijtimoiy muammolari, oilaviy hayotni tashkil etish, o'z yashash joylarini sotib olish va hokazolarni talab qilish bilan bog'liq bo'lgan moliyaviy va moddiy ehtiyojlarning ortishi hisoblanadi.
   
3. 
   Turmush o'rtoqlarni ijtimoiylashtirish davri (ta'lim, ish joyi).
   
4. 
   Yosh oilada psixologik moslashish. Shunday qilib, oilalarning 18% mutaxassislarga psixologik maslahat berishga muhtoj.
   

Jamiyatni rivojlantirishning hozirgi ahvoli bilan bog'liq holda, oilaviy muammolarning ikkita asosiy qismi ajratilgan: ijtimoiy-psixologik va ijtimoiy-iqtisodiy. Ular bir qator asosiy muammolarga bo'linadi:

1. 
   Uy-joy muammolari. Ishonch bilan ayta olamizki, bu muammo yoshlar uchun asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Axir, zamonaviy jamiyat endi bundan oldin bo'lgani kabi, bepul uy-joy olish imkoniyati yo'q. Erkin bozorda odatdagi yosh oilaga, darhol uy sotib olish qiyin. Faqat bir nechta alohida xonalari bor. Shu munosabat bilan yosh oilalar yashash imkoniyatlaridan birini tanlashadi: xususiy, davlat yoki kvartira.
   
2. 
   Moddiy va uy-joy muammolari. Har bir yosh oilada moddiy muammolar, ichki neobustroennostyu bilan qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Ushbu muammoni hal qilishda er va xotinning ota-onalari yordam berishi mumkin. Ularning tajribali ko'rinishi, bu muammolarni ko'rib, yosh oilaga ikkinchi shamolni ochadi.
   
3. 
   Bandlik. Kam ish haqi va daromad, umumiy moddiy xavf-xatar - bu yosh oilaning asosiy muammolaridan biridir. Axir, asosiy daromadlardan norozilik yosh er-xotinni boshqa shaharda ishlashni talab qiladi va boshqa mamlakatlarga sayohat qilish variantlari rad etilmaydi.
   
4. 
   Tibbiy muammolar. Turmushga chiqmagan ayollarning turmushga qaraganda surunkali kasalliklardan ko'proq azob chekayotgani aniqlandi. Ushbu tibbiy muammolarning kelib chiqishi erkaklarni qo'llab-quvvatlash, qo'llab-quvvatlash, oilaviy nogironlikning yo'qligi bilan bog'liq. Ya'ni, yosh oila sog'lig'ini uning reproduktiv yoshidagi muhofazasi tegishli darajada bo'lishi kerak. Nihoyat, nasl berish funktsiyasining samaradorligi unga bog'liqdir.
   

5. 
   Yosh oilaning psixologik muammolari. Zamonaviy jamiyatda yosh oilani qurish hech qanday ta'lim, qonun yoki fan uchun asos yo'q. Boshida, turmush o'rtoqlar oilaviy hayoti aloqa stereotiplarini shakllantirish, sherikning qiymat tizimini qabul qilishdir. Hamkorlar shubhasiz kelajakda ikkalasini ham qondiradigan munosabatlarning turini topishga harakat qilishadi.
   

Mustaqil O‘zbekiston davlatining buyuk kelajagi erkin fuqorolik jamiyatini ma’naviy barkamol jismoniy sog‘lom insonlargina barpo eta oladi. Shu sababli hozirgi kunda jamiyatimizda sog‘lom avlodni tarbiyalash, odamlarda yuksak ma’naviyatni dunyoqarashni shakllantirish, ma’naviy-ma’rifiy ishlarni yuksak darajada ko‘tarish orqali barkamol insonlarni voyaga yetkazishga katta e’tibor bermoqda.
Barkamol avloni tarbiyalab yetkazishning vazifalari yo‘llari Predzidentimiz I.A.Karimov asarlarida belgilab berildi.
Mamlakatimizda sog‘lom avlod harakatining keng tus olganligi kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta’lim tarbiya tizimining tubdan isloh qilinganligi ham ana shu ulug‘vor maqsad ya’ni komil insonlarni tarbiyalash yo‘lida muhim qadamlardir. Bu sohada adabiyot va san’atning roli katta.
“O‘zbek tilining izohli lug‘ati”da ta’kidlaganidik barkamol so‘zining lug‘aviy ma’nosi kamolga yetgan, bekamu ko‘st, yetuk, to‘kis, mukammal degan ma’noni anglatadi.
Barkamol inson-bu o‘zida ma’naviy-axloqiy hislatlar majmuini mujassamlashtirgan, jamiyatda o‘zligini va o‘z qobilyatini har tomonlama namoyon eta oladigan, ma’rifatli, dunyoviy bilimlarni mukammal egallagan aqlan yetuk, yuksak iste’dod va salohiyatga ega bo‘lgan axloqan pok, jismoniy sog‘lom, erkin, ijodkor shaxs.
Bugungi kunda barkamol shaxs bu-Prezidentimiz orzu qilgan va “portlash effekti” konsepsiyasida ifodalagan inson.
“Komil inson”, “Barkamol avlod” tushunchalari alohida mazmun kasb etadi. Bugungi kunda Mustaqil O‘zbekiston sharoitida “barkamol avlod” deganda qanday avlodni tushunamiz. Mamlakatimiz kelajagini, milliy yukslishimizni belgilaydigan avlod qanday sifatlarga ega bo‘lishi keark. Bugungi komil avlod jismoniy sog‘lom, aqlan yetuk ma’naviy go‘zal, mustaqil fikrga yangicha tafakkur, dunyoqarashga ega bo‘lish bilan birga avvalo ichki va tashqi tahdidlarga to‘siq bo‘lishga qodir, ma’naviy jihatdan mukammal o‘zligini anglagan, iymon-e’tiqodi mustahkam, muqaddas qadriyatlarni o‘ziga singdirgan ifodasi baquvvat bo‘lmog‘i kerak.
Bugungi notinch, o‘ta tahlikali, o‘zaro tortishuv, manfatlar kurash avjiga chiqqan zamoda ertangi kunimizga, dunyo tan olgan davlatlar qatoriga faqatgina bilim va ma’rifatga tayangan holda intellektual saloxiyatimizni yuksak darajaga ko‘tarish hisobidan erishmog‘imiz mumkin.
Biz o‘zimizning oliyjanob masadlarimizga faqat ma’naviy va jismoniy jihatdan sog‘lom, o‘zining kimligi, qanday buyuk jodlarning avlodi ekanini chuqur anglagan, dunyoda hech kimdan kam bo‘lmagan komil insonlarni; yosh avlodni tarbiyalash orqaligini erisha olamiz.
Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov asarlarida, nutq va maqolalarida barkamol insonlarni tarbiyalab yetkazishning maqsad va vazifalari yo‘llari bayon etib berildi.
“Biz komil inson tarbiyalash davlat siyosatining ustivor sohasi deb e’lon qilganmi. Komil inson deganda biz, avvalo yangi yuksak mustaqil fikrlay oladigan, xulq atvori bilan o‘zgalarga ibrat bo‘ladigan bilimli, ma’rifatli kishilarni tushunamiz Yurtboshimiz o‘zining “Sog‘lom avlod uchun” ordenini topshirishi marosimida so‘zlagan nutqida bunday degan edi.: “Oldimizda mustaqil buyuk davlat qurishdek murakkab va sharafli vazifa turgan bir paytda bu ma’naviy qadriyatlarning ahamiyati ming karra ortadi.
Nega deganda har qanday ulug‘ maqsadlarga yetishish, yangi jamiyat, farovon turmush qurish, inson zotiga munosib go‘zal hayot barpo etish, avvalo shu jamiyat a’zolari bo‘lgan komil odamlarga, kelajak barkamol avlodga bog‘liqdir”. Yurtboshimiz mustaqil davlat sifatida tarkib topgan dastlabki davrdan boshlab ertangi kunimiz egasi bo‘lgan O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori bo‘lgan barkamol avlod tarbiyasiga alohida e’tibor qaratildi. Mazkur jarayonni yanada chuqurlashtirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida” gi Qonuni va Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi qabul qilindi. “Sog‘lom avlod” dasturi, shuningdek kadrlar tayyorlash masalalari bo‘yicha bir qator tarmoq dasturlar qabul qilindi.
Barkamol avlodni jismoyiy barkamolsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi, bu tarbiyaning bosh maqsadi jismonan chiniqqan, mard va sabotli, qat’iyatli va vatanparvarlarni kamol toptirishdir.
Prezidentimiz I.A. Karimov tomonidan 2000 yilni "Sog‘lom avlod" yili deb e’lon qilinishi bu tarbiyaga e’tiborni yanada kuchaytirdi. Prezidentimiz: "Farzandlari sog‘lom yurt qudratli bo‘ladi, qudratli yurtning farzandlari sog‘lom bo‘ladi", deb ta’kidlaydi. Yurtboshimiz fikrini davom ettirar ekan, eng avvalo har bir odam o‘z sog‘ligi haqida qayg‘urishi, har bir oila o‘zidan sog‘lom nasl, sog‘lom zurriyot qoldirishni o‘ylashi zarur. Agar farzand sog‘lom, oqil, iymon e’tiqodli bo‘lsa, ota-onasiga faqat rahmat keltiradi. El-yurt nazaridan hech qachon chetda qolmaydi deb uqtiradi. Jismon barkamollik tarbiya tizimida muhim o‘rinni egallaydi boshqa tarbiyalar bilan birga amalga oshiriladi. Jismoniy tarbiya o‘z oldiga qator vazifalarini qo‘yadi. Jumladan, orgnizmni chiniqtirish, sog‘liqni mustahkamlash va rivojlantrish, bolalarda yangi jismoniy harakat turlarini hosil qilish va qurollantirish, bolaning yoshiga, jinsiga chiniqqanlik darajasiga mos keladigan jismoniy harakat sifatlarini rivojlantirish va o‘z sog‘lig‘iga ongli munosabatda bo‘lishni tarbiyalashdan iborat. Bu vazifalarni xal qilishda jismoniy tarbiya aqliy, estetik va mehnat tarbiyalari bilan hamkorlik qiladi. Insonning sog‘lom va barkamol o‘sishi turli omil va vositalarga bog‘liq. Avvalo nasl toza, sog‘lom bo‘lishi kerak, shu sababli Prezidentimiz sog‘lom ota-onadan albatta sog‘lom farzand tug‘ilishini alohida ta’kidlaydi. Qolaversa, yashash jarayonida sanitariya - gigiyena omillariga amal qilishi, tabiatdagi sog‘lomlashtiruvchi omillar, ya’ni quyosh, havo va suv ta’siridan o‘rinli foydalanish va jismoniy mashqlarda foydalanishni taqozo qiladi.