O’lkashunoslik fanidan oraliq savollariga javoblar. Antik davri arxeologiyasi

35.Qadimgi Yunon mualliflari asarlarida O’rta Osiyo o’lkashunosligi masalalari
Bu borada 0 ‘rta Osiyo xalqlari to‘g‘risida qisqa boisa-da, juda aniq ma’lumotlar beruvchi Gerodotning «Tarix» kitobi, ayniqsa. qimmatlidir. Bu kitob dunyoda eng mashhur tarixiy asarlardan biri hisoblangan. Uning muallifi Gerodot «tarixning otasi» deb nom olgan. Gerodot mil. aw. 484-yiIda Kichik Osiyodagi Galikamas shahrida tugilgan (mil. aw. 431-425-yillar orasida vafot etgan). U 10 yil davomida ko‘pgina joylarda boigan. Gerodotni Old Osiyo, Bobil, Eron va «dunyo chegaralarida» joylashgan xalqlar va davlatlar tarixi ham ancha qiziqtirgan. Qadimgi yunonlaming fikrlariga ko‘ra, 0 ‘rta Osiyo va Hindiston oikalari inson yashagan dunyoning sharqiy chegaralari bo‘lgan. Gerodot 0 ‘rta Osiyoda hech qachon boimagan va bu hudud haqida o‘zi eshitgan hikoyalar, surishtirib bilganlari asosida yozgrodot «Тапх» kitobini mil. avv. 455-445-villarda yozgan boiib, unda Baqtriya, So'g‘diyona. Xorazm va massagetlaming moddiy madaniyati, urf-odatlari, turmush tarzi va diniy e’tiqodlari, shuningdek, и1гиг O'rta Osiyodagi Araks daryosmmg suvlaiidan foydalanishi haqida ham ayrim maiumotlami beradi. Gerodot 0 ‘rta Osiyoda yashagan xalqlar va hududining nafaqat aniq. balki umumiy chegaralaridan ham bexabar boigan. Tarixchi massagetlaming hududiy joylashuvi haqida bunday yozadi: «Ular sharqda, quyosh chiqish yo‘nalishida, Araks daryosining narigi yogida joylashganlar. Araks daryosi Matiyona togiaridan boshlab oqadi». Gerodot maiumotlarida berilgan «Baqtriya xalqi» tushunchasi m aium bir etnik birlikni birlashtirgan boiishi mumkin. «Xalq» ma’nosini beruvchi «etnos» so zi Gerodot «Tarix»ida juda ko‘p uchraydi va faqat ikki joydagina bu so'z Batqriyaga nisbatan ishlatiladi. Qadimgi yunon tarixshunoslaridan biri Gekateydir. Gekatey Milet shahridan boiib (mil. aw. VI-1V asrlar), olimlar fikriga ко‘ra, birinchi boiib ahamoniylarga tobe oikalaming ro‘yxatini keltirgan va Qadimgi Sharq xalqlari haqida xabar qilgan (shu jumladan yurtimiz xalqlari haqida ham) va uning maiumotlaridan Gerodot va Ktesiylar foydalangan.