Oliy va o‘rta

Dinamik triangulyatsiya yoki harakatlanuvchi vizir nishonli tri- angulyatsiya. Bu usulning mohiyati quyidagidan iborat. Aytaylik, boshlang‘ich A va B punktlarning koordinatalari ma’lum va un­ dan ancha uzoqda joylashgan va bu punktlardan ko‘rinmaydigan C va D punktlarning koordinatalarini aniqlash talab etilgan bo‘lsin (3.6­rasm).


3.6-rasm. Dinamik triangulyatsiya chizmasi

Masala quyidagi tarzda yechiladi, A va D punktlarining taxmi­ nan o‘rtasidan AD chiziqga perpendikular yo‘nalishda uchayot­ gan samolyot yoki vertolyotdan yonayotgan m nishon tashlanadi va u barcha to‘rtta punktdan bir vaqtda sinxron ravishda kuza­ tiladi (boshlang‘ich va aniqlanuvchi) nishonning har bir m₁, m₂ ... holatida sxemada ko‘rsatilgan gorizontal burchaklari o‘lchanadi.

AB ma’lum tomondan va unda o‘lchangan burchaklardan foy­ dalanib, ABm₁, ABm₂, ... uchburchaklar yechiladi va so‘ngra m₁, m₂

... m_n nuqtalarning koordinatalari hisoblanadi. Nuqtalarning koordi­

natalari (m_i (i=1,2, ... n)), C va D punktlarda o‘lchanilgan gorizontal burchaklar bo‘yicha bu punktlarning koordinatalari aniqlanadi.

Dinamik triangulyatsiya usuli 1920­yili finlyandiyalik geode­ zist Vyayselya tomonidan taklif etildi. 40­yillarda bu usul yor­ damida Afrika va Yevropa triangulyatsiyasi (Krit oroli orqali), Daniya va Norvegiya triangulyatsiyasi (Skagerrak bo‘g‘ozi orqali) o‘zaro birlashtirildi.