Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

Taqsimlangan maʼlumotlardan foydalanish misollari.
Geomaʼlumotlar 
bazasi replikatsiyasi versiyalar bilan ishlashda taqdim etiladiganlardan tashqari 
ko‘plab ishchi oqimlar opsiyalarini qo‘llab–quvvatlaydi. Quyida geomaʼlumotlar 
bazasi replikatsiyalaridan foydalanishning bir necha misollari keltirilgan.
 
Replika daraxti
.
G
e
omaʼlumotlar bazasi replikatsiyasi versiya daraxtiga 
o‘xshash bo‘lgan replika daraxtini yaratish uchun foydalanilishi mumkin. Replika 
daraxti tashkilotlarga ularning maʼlumotlarini bir necha geomaʼlumotlar bazalari 
orasida iyerarxik tarzda taqsimlash imkonini beradi. Masalan, ba’zi tashkilotlar 
uchun bir tashkilot geomaʼlumotlar bazasini bir nechaboshqarmalar orasida 
replikatsiyalash imkoniyati mavjudligi muhim hisoblanadi. Har bir boshqarmada 
tegishli rayon uchun qo‘llaniladigan maʼlumotlarga va bajarilgan o‘zgarishlarni 
markaziyboshqarmaga 
jo‘natish 
imkoniyatiga 
ega 
replika 
mavjud. 
Bu 
markaziyboshqarmaga barcha qamrab olingan rayonlar uchun muhim bo‘lgan 
maʼlumotlartahlilini bajarish imkonini beradi. Bir boshqarma doirasidagi ulanish 
ma’lumot jo‘natishning yuqori tezligiga ega, ammo boshqarmalararo ma’lumot 
jo‘natish tezligi pastroq. Viloyatboshqarmalario‘z geomaʼlumotlar bazalarini 

---

156 
tumanboshqarmalarida xuddi shu markaziyboshqarmao‘z geomaʼlumotlar bazasi 
replikasini viloyatboshqarmalari uchun yaratgani kabi texnologiya orqali 
replikatsiyalashi mumkin (6.1-rasm).
6.1 -rasm.
Maʼlumotlarning bir necha geomaʼlumotlar bazalari orasida iyerarxik 
tarzda taqsimlanishi 
 
Markaziy uzel (tugun).
Geomaʼlumotlar bazasi replikasi maʼlumotlarni 
muharrirlovchi va hisoblovchi foydalanuvchilarning xost–kompyuterlariga 
nisbatan asosiy uzel sifatida foydalanilishi mumkin. Ulanishning yuqori tezligini 
ta’minlash uchun muharrirlar maʼlumotlarni 
asosiy uzel
dan ajratib olish, 
muharrirlash va so‘ng o‘zgarishlarni qaytadan geomaʼlumotlar bazasi bilan 
maʼlumotlarni sinxronlashtirirsh yo‘li orqali o‘rnatish uchun replikani yaratishlari 
mumkin.
Asosiy uzel, shuningdek,o‘zgarishlarni bir necha tarmoqlangan replikalar 
o‘rtasida jo‘natish uchun ishlatilishi mumkin. O‘zgarishni bir replikadan 
boshqasiga o‘tkazish uchun avvalo bir replikadagi o‘zgarishlar asosiy replika bilan 
sinxronlashtiriladi. So‘ng ikkinchi tarmoqlangan replika shu o‘zgarishlarni olish 
uchun asosiy replika bilan sinxronlashtiriladi (6.2 
-
rasm). 

---

157 
6.2 -rasm.
Replikalarning asosiy uzel yordamida sinxronlashtirilishi