|
Foydalanadigan adabiyotlar
.
“Alisher Navoiy ijodida kasb –hunar madhi.” Toshkent 2001 .39- bet.
“ Xalq hunarmandchiligiga oid adabiyotlar”
ТЕХНОЛОГИЯ ФАНИДА ҲУНАРМАНДЧИЛИК ТУРЛАРИ ҲАҚИДА
МАЪЛУМОТ БЕРИШ ОРҚАЛИ МИЛЛИЙЛИК ТУЙҒУЛАРИНИ
ШАКИЛЛАНТИРИШ
Р.Сиддиқов, Т.Бўтаев –
ТДТУ Қўқон филиали,
Х.Рахмонов
- Қўқон ДПИ
Ёш авлодни баркамол инсон бўлиб етишишида умумий ўрта таълим
мактабларининг ўрни беқис каттадир.
Умумий ўрта таълим мактабларида ўқитиладиган барча фанлар қатори
технология фанини ҳам ўрни каттадир. Технология фанини ўқитиш
ўқувчиларнинг маънавий оламини бойитади, бадиий дидини шакллантиради,
руҳиятини тарбиялайди, бадиий, ахлоқий, умуминсоний тарбиялаб, уларнинг
илмий дунёқарашларини шакллантиришда ҳамда маданий даражасини
юксалтиришда энг зарур манбалардан бири ҳисобланади.
Ўзбек халқининг тарихи, маданият дурдоналарини ҳар томонлама
ўрганиш ва таҳлил этиш ғоят муҳимдир. Ҳаммамизга маълумки ўзбек
халқининг тарихи жуда узоқ даврларга бориб тақалади. Ўзбек халқи азал-
азалдан ўзининг бой тарихига, маданиятга буюк аждодларига эга
.
197
Xaлқ aмaлий сaнъaти кишилaрнинг мaънaвий oлaмини бoйитaди,
бaдиий дидини шaкллaнтирaди, руҳиятини тaрбиялaйди. Шунинг учун ҳaм
ўзбек xaлқи aмaлий сaнъaти кишилaрни бaдиий, axлoқий, умуминсoний
руҳдa тaрбиялaб, улaрнинг дунёқaрaшлaрини шaкллaнтиришдa ҳaмдa
мaдaний сaвиясини юксaлтиришдa энг зaрур мaнбaлaрдaн бири ҳисoблaнaди.
Истиқлол
шарофати
туфайли
миллий
қадрятларимиз
,
урф
одатларимизни қайта тиклаш масаласига алоҳида этибор қаратилди. Шу
жумладан ўзбек халқига хос бўлган халқ хунармандчилиги турларидан
кулолчилик, ёғоч ўймакорлиги, саватчилик, пичоқчилик, мисгарлик,
зардўзлик, бўйрачилик, тақачилик, гиламдўзлик, қулфсозлик, туникасозлик,
кигиз босиш, суяк ўймакорлиги, каштачилик, тўқувчилик, рихтгарлик,
этикдўзлик, тоштарошлик каби турлари бор. Юқорида қайд этилган хунар
турлари хақида тўхталсек улардан кулолчилик Ўзбекистоннинг барча
жойларида учрайди кулолчиликни энг йирик марказлардан Риштон,
Ғиждивон, Шаҳрисабз, Хива, Самарқанд қадимдан машҳур айниқса Риштон
кулоллари яратган сопол ва сирли идишлари ажралиб туради
.
Каштачилик
ҳам ўзбек миллий санатининг энг қадимий ва ноёб турлардан биридир.
Дастлаб унда гул тасвирлари геометрик ва эпиграф шакллар, фазовий
жисмларни ўзида мужассамлаштирилган, кейинчалик эса инсон қиёфаси ва
тарихий обидалар рангли ипларнинг бетакрор жилоси ёрдамида акс эттирила
бошлаган. Наққошлик санъати эса ўрта осиёда жуда қадимий бўлиши билан
бирга ажиб ўзига хос бетакрор намуналар билан ажралиб туради. Шаҳарлар
хуснига кўрк қўшган қадимий обидалар масжиду мадрасаларни нақшлар
билан безатилишида ганч ва ёғоч ўймакорлиги наъмуналаридан кенг кўламда
фойдаланилган. Ана шундай миллий санъатимиз бўлган халқ амалий
санъатининг бизгача етиб келишида ва ривожланишида машҳур усталардан
Ширин Муродов, Юсуфали Мусаев, ва ота Полвонларнинг ҳиссалари
беқиёсдир. Улардан Саидаҳмад Норқозийевни яратган ижодий ишларини ҳам
алоҳида таъкидлаш жоиздир. Чунки бу инсон халқ ҳунармандчилигига оид
кўплаб сохаларни ривожлантиришида ўз ўрнига эгадир.
Кўриб турибмизки ўзбек халқи ўзининг ўзлигига асрлар мобайнида
сайқалланиб келаётган миллий халқ ҳунарманчилигига эга. Ўсиб бораётган
ёш авлодга таълим ва тарбия беришда шунингдек, умумтаълим мактабларида
ўқитиладиган технология дарсларида халқ ҳунармандчилигининг турлари
ҳақида маълумотлар бериб бориш жуда ҳам ўринли деб ўйлайман. Сабаби
ўқувчилар ҳунарлар ҳақида маълумотга эга бўлиш билан бирга уларнинг
ҳунарга бўлган қизиқишлари ҳам ортиб боради. Ҳунарни юксак даражада
ўрганиш орқали милий қадриятларимизнинг дунё мамлакатларига
таништиришда хизмат қилади.
Халқ ҳунармандчилиги ва амалий санъатни чуқурроқ ўрганиш келажак
авлодни миллий рухда тарбиялашга жуда катта ҳисса қўшади. Қолаверса
қизларимизга дўппидўзлик, зардўзлик, каштачилик йигитларимизга ёғоч
ўймакорлик, наққошлик, чилангарлик каби нафис ҳунарни эгаллашлари,
уларни нафаққат моддий томондан балки, уларни маънавий камолотини
198
ўстиришга қалбида гўзаллик меҳр туйғуларини ривожлантиришга хизмат
қилади
Шунинг учун ҳам технология фанини ўқитиш орқали ўқувчиларни меҳнат
қилишга, ижодий фикрлашга чорланади. Шу билан бирга касб-ҳунарга ҳам
тўгри йўлланади. Касб-ҳунарни мустаҳкам эгаллаш орқали келажакда ватан
ва жамият учун керакли инсон сифатида шакилланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
