Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

3. Suvga moslashish uchun asosiy jismoniy qonuniyatlar.

---

306 
Suzish texnikasini aniqlashda bir -qancha fizikaviy qonuniyatlar qatorida 
gidrostatika va ' dinamikaning qonuniyatlari qisman asosiy faktorlar hisoblanishi 
bizga ma’lum. 
Statik suzish deyilganda odam tanasi suvda turganda unga 2 ta ichki va tashqi 
kuch ta’siri tushiniladi. Bular: tanani pastga yoʻnaltiruvchi ogirlik kuchi va uni 
yuqoriga. itaruvchi suvning qarshilik kuchidir. 
Dinamik suzishda esa suzuvchi harakatga kelishi bilan unga 4 ta kuch ta’sir 
koʻrsatishi tushinshtadi, Bularga: tananing ogʻirlik kuchi; suvning koʻtarish kuchi; 
harakat kuchi va suvning harakatga toʻqnash qarshilik kuchlari kiradi. Shu 
sababdan gidrodinamik suzishda tana bilan uni oʻrab turgan suvning oʻzaro 
bogʻliklikda harakatlanishi bilan harakterlanadi. 
4. Suzish texnikasiga tananing tuzilishi jihatdan ta’siri.
Suzish texnikasini oʻzlashtirish uchun boʻginlarning harakatchanliga katta 
ahamiyatga egadir. U sportchi harakatlanish tezligini oshirish bilan birga suzuvchi 
Suzish tananing toʻgʻri rivojlanishiga ham ta’sir etadi. Tananing 
egiluvchanlik xususiyati sifatlarini rivojlantirishda uning anatomik jixatdan 
tuzilishini hisobga olishi zarur. Oyoq oshigʻi va bel-elka boʻgʻinlarining 
harakatchanligi suzuvchining tez toʻgri harakat qilishga ijobiy ta’sir koʻrsatadi. 
Ma’lumki suvda tananing harakatga kelishi uchun odam qoʻl va oyoqiar 
harakatidan foydalanadi, bu harakatlar bilan odam asosiy ishni bajarib, oldiga 
qoʻygan vazifani-hal etadi. Buning uchun esa u tananing anotomik tuzilishidan 
toʻgri foqdalanish kerak. 
5. Suzish texnikasini oʻzlashtirishda odam organizmining fiziologik 
funktsiyalarining ta’siri.
Odam organizmida suzish vaqtida muskul ishlari faollashgaqda gaz 
almashinuvi hisobiga kislorodga boʻlgan talab 10-12 marta oshishi kabi modda 
almashinuv jarayoni boʻlib oʻtadi. Suzuvchi masofani katta tezlikda bosib oʻtganda 
kislorodga boʻlgan talab 5l/min. ga ortadi. Sportchi suzish vaqtida turli 
analizatorlardan tilimiz ma’lumot signallari olib turadi. Bu ma’lumotlar suzuvchiga 
suvda oʻz tanasiьsh harakatlantirish vaqtida oyoq va qoʻllar harakatini yaxshiroq 
xis etishga imkon beradi. Bular sportchini suvni xis qilishga asoslangan. 
Yuqoridagi jarayonlarni toʻgʻri xis etish sportchiga masofa boʻylab suzish 
vaqtida harakat koordinatsiyalari va harakat tempini oshirish kabi suzish 
elementlarini yaxshiroq oʻzlashtirish imkonini beradi.