Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Oʻqitish uslublari.
Oʻqitish uslubi - bu oʻqituvchi shugullanuvchilarga zarur koʻnikma va 
malakalarni oʻrgatishdaga afzalroq vositadir. 
Oʻqitish uslubining 3 ta asosiy turi ma’lum: soʻz uslubi, koʻrgazmalilik va 
amalda qoʻllash uslubi. 
Soʻz uslubi - bu tushintirish, koʻrsatish, suhbat, tanbeh, jamoa berishlar va 
mashklar davomiyligini sanashlar demakdir. 
- Koʻrgazmalilik metodi - boʻ mashqni aynan bajarib koʻrsatish, oʻquv 
qoʻllanma va koʻrgazmali kurollardan foydalanish, oʻquv filmlaridan foydalanib dars 

---

308 
oʻtish demakdir. Amalda bajarish metodi - bu mashklarni amalda bajarish, oʻyinlar 
va musobaqalashuvlar demakdir. Mashqlar bajarish uslubi koʻp qirrali 
takrorlashlar natijasida ba’zi elementlarni oʻzlashtirish va toʻliq oʻrgatishga 
qaratilgan. 
- Oʻyin uslubi - darsning qiziqarli boʻlishi shugʻullanuvchi mashq 
bajarayotganida uyushqokligini oshirish va charchashni oldini olishga 
yordamlashadi, 
- Musobaqa uslubi - bu "kim uzoqroq sirgʻanadi", "kim tez suzadi" va "kim 
uzoqroqqa 
suzadi" 
degan 
bellashuvlar 
orqali 
mashklar 
elementlarini 
oʻzlashtiradilar. 
Suzishga oʻrgatish jarayonida qoʻllaniladigan barcha mashqpar bir tizim 
boʻlimlarida mujassamlashadi. Ya’ni bundan avval oʻrganilayotgan suzish usuli 
koʻrsatib beriladi va tahlil qilinadi (toʻli^roq tushuncha bershtadi), uni tashkil 
etadigan elementlarga ajratiladi (oyoq - qoʻl harakatlariga nafas olishni 
moslashtirish) asta -sekinlik bilan shugʻullanuvchi suzishning toʻligʻicha oʻrganish 
uslubini oʻzlashtirib boradi. Suzishga oʻrgatishning umumiy tizimi quyidagi 
bosqichlardan tashkil topgan: oʻrganiladigan suzish uslubi va uning elementlarini 
namoyish qilish (tana xolati, nafas olishharakatlari va qoʻl - oyoq harakat shakli 
bilan nafas olishning bogʻlikligi). 
Yuqoridagi metodlar texnikasi va uning elementlari nazriy (tushintirish) 
jixatidan kuyidagilarga asoslangan. 
- Usullarni bajarib koʻrish (oʻrganilayotgan usulda suzishni bajarish). 
- 
Quruklikda 
harakatlar 
shakli 
bilan 
amaliy 
tanishuv. 
Suvda 
harakatlanishning alohida mazmuni va usullar elementlarini oʻzlashtirish. 
Toʻligʻicha suzish usulini bajarish. Suzish usullari texnikasi va uning-
elementlarini. 
I Dars - suzish boʻyicha mashgʻulotlarni tashkil etishning asosiy shakli. U 
aniq yoʻnalishda bir tizimga ega va u 3 qismdan iborat: 1) tayyorlov, 2) asosiy va 
3) yakuniy qismlar. 
Darsning tayyorlov qismi (20 daq) 
Shugullanuvchilarni jamlashda dars vazifasi va mazmunini tushuntirishda, 
dars mavzusi boʻyicha qisqacha nazariy suhbat yangi materialni koʻrsatish va 
tushintirish, quruklikda umumiy rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish va suvda 
tayyorlov mashklarini bajarishlar darsning tayyorlov qismidan oʻrin oladi. 
II Darsning asosiy qismi (35-45 daq) 
Oʻtilgan materialni qisqa takrorlash va yanga mavzu materiallarini 
oʻrgatishni avvalgilarni takomillashtirishni oʻz ichiga oladi. Bu qismning soʻnggi 
3/1 qismida turli harakatli oʻyinlar va estafetalar oʻtiladi. 
III Darsning yakuniy qismi (10 daq) 
Jismoniy va aqliy yuklamalarni tushuntirish, oʻtilgan mavzuni ya’ni 
materialning mazmuni takrorlash, mustaqil suzish, suvdan chiqishni toʻgʻri tashkil 
qilishdan, qayta saflanish, tekshiruv, darsning yakunini oʻtkazishdan va 
basseyndan chiqishni tashkil qilishdan iborat. Har bir oʻqituvchi reja-konspekt 
tuzadi.