Oliy Majlisning IX sessiyasida «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» qabul qilinib, unda Birinchi Prezidentimiz İ. A. Karimov qator vazifalarni belgilab bergan edilar

2.4. Yorug’likning to’lqin xususiyati
Biz hozirgacha yorug'likning to'g'ri chiziq bo'ylab tarqalish. qaytish va sinish
qonunlari bilan tanishdik. Bu qonunlar yorug'likning har ikkala: ham korpuskular, ham to'iqin nazariyasi asosida. Tushintirilishi mumkin. Endi esa yorug'likning faqat to'iqin nazariyasi tusluntira oladigan ba'zi hodisalar bilan tanishamiz. Ulardan biri yorug'lik interferensiyasidir.
Yorug'lik interferensiyasi deb ikki (yoki bir necha) kogerent yoruglik to’lqinlarining qo‘shilishi natijasida yorug'lik oqimining fazoda qayta taqsimlanishiga, ya’ni ba’zi joylarda maksimum va boshqa joyiania m inim um intenvivliklarning vujudga kelishiga aytiladi.
Yuqorida ta'kidlanganidek. har qanday yorug'lik iolqimi emas faqatgina kogerent yorug'lik to'lqinlarigina interferensiyaga kirishishi mumkin. 9-rasm

9-rasm. Iterferensiya manzarasi


Yorug’lik difraksiyasi.
Yorug’likning bir jinsliligi bir-biridan keskin farq qiluvchi qismlarga ega bo’lgan muhitda tarqalishida kuzatiladigan va geometrik optika qonunlaridan chetlanishlar bilan bog’liq bo’lgan hodisalarning jami difraksiya deb ataladi. Xususan yorug’lik to’lqinlarining to’siqlarni aylanib o’tishi va geometrik soya sohasiga yorug’likning kirishi difraksiya natijasida vujudga keladi. To’lqin uzunligi to’siq o’lchami bilan o’lchavdosh kattaliklar bo’lganda juda kuchli difraksiya kuzatiladi. Agar to’lqin uzunligi to’siqning o’lchovlaridan juda ham kichik bo’lsa, bu hol yorug’lik uchun o’rinli difraksiya kuchsiz bo’lib, uni payqash qiyin bo’ladi.
To’lqinlar difraksiyasi hodisasi Gyugens prinsipi yordamida tushintirilishi mumkin. Biron turli yo’nalishlarda tarqalayotgan to’lqinlarning amplitudasi va demak, intensivligi haqida Gyugens prinsipi biron aniq ko’rsatma bermaydi. Bu kamchilikni Frenel tuzatdi va u Gyugens prinsipini ikkilamchi to’lqinlar interferensiyasi haqidagi tushuncha bilan to’ldiradi. (10-rasm)

10-rasm. Difraksiyaning ko’rinishi.

Muhit sindirish ko‘rsatkichining n = Jeju ifodasidan uning kat- taligi, asosan, shu muhitning xossalari bilan aniqlanadi. Biroq ma’lum darajada uning qiymatlari yorughik to‘lqinining uzunligi (yoki chastotasi)ga ham bogdiqdir. Chunki turli uzunlikdagi todqinlar ayni shu muhitda turli tezliklar bilan tarqaladi. Shuning uchun bir muhitning o‘zi turli monoxromatik (bir xil to‘lqin uzunligidagi) nurlarni turlicha sindiradi.

Muhit sindirish ko‘rsatkichining yorugdik todqin uzunligiga bog‘liq- ligiga yorug‘likning dispersiyasi deyiladi. Rangsiz shaffof muhitlarda (ya’ni, yoruglikni kam yutuvchi muhitlarda) yorug‘lik to‘lqin uzunli­gi kamayishi bilan muhitning sindirish ko‘rsatkichi ortadi (11- rasm). Sindirish ko‘rsatkichining to‘lqin uzunligiga bogianish egri chizighga dispersiya egri chizig‘i deyiladi.

11-rasm. Dispersiya
Xulosa


Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. 
   Sultonov E. “Fizika kursi” (darslik) Fan va ta’lim 2007.
   
2. 
   O.Qodirov.”Fizika kursi” (o„quv qo„llanma) Fan va ta’lim 2005.
   
3. 
   O. Ahmadjonov. Umumiy fizika kursi. 1 tom. Toshkеnt 1991.
   
4. 
   A. Qosimov va boshqalar. Fizika kursi 1 tom. Toshkеnt 1994.
   
5. 
   Internet saytlari:
   

www.ziyonet.uz
www.ilm.uz
www.ziyouz.com
www.study.uz
www.idc.com
https://t.me/MyBSvD_bot/