Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

Nazorar uchun savol va topshiriqlar
221
П1 BO‘LIM
l.Tarbiya jarayonining mohiyati va uning jamiyat
taraqqiyotidagi o‘rni
Pedagogika fanining muhim boiimlaridan biri tarbiya
nazariyasidir. Tarbiya nazariyasi pedagogika fanining muhim
tarkibiy qismi bo‘lib, tarbiyaviy jarayon mazmuni, tamoyiliari,
qonuniyatlari, uni tashkil etish masalalari, metodikasi, shakllari,
metodlari, vositalari, usullari va muammolarini o‘rganadi.
Mazkur bo‘Iimda tarbiya jarayonining mazmuni, shakli, metodlari, vosita va usullari o‘rganiladi. Tarbiya pedagogikaning
asosiy kategoriyalaridan biri bo‘lib - insonni ijtimoiy tajribalar
bilan, uning barcha shakllarida - bilim, xis-hayajon, estetika, odobaxloq qoidalari bilan tanishtirish va individning ichki o‘ziga xos
jihatlarini, imkoniyatlari va layoqatlarini rivojlantirish bo‘yicha
faoliyat hisoblanadi. Tarbiya nazariyasi Sharq mutafakkirlari va
xalq pedagogikasining tarbiya borasidagi boy tajribalariga tayanadi. Tarbiya nazariyasi o‘z qoidalarini asoslash uchun falsafa,
sotsiologiya, etika, estetika, fiziologiya, psixologiya kabi fanlarning ma’Iumotlaridan foydalanadi. Tarbiya nazariyasi pedagogikaning boshqa bo‘limlari: ya’ni pedagogikaning umumiy asoslari,
ta’lim nazariyasi hamda xalq ta’limi tizimini boshqarish bilan uzviy
bog‘liq. Tarbiya bu muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiy-tarixiy
tajriba asosida shaxsni har tomonlama o‘stirish, uning ongi, xulqatvori va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni. Boshqacharoq
talqin etilganda, tarbiya yosh avlodni muayyan maqsad yo‘lida har
tomonlama voyaga yetkazish, unda ijtimoiy ong va xulq-atvomi
tarkib toptirishga yo‘naltirilgan faoliyat jarayonidir. Turli zamon va
makonda tarbiya mohiyati turlicha boiib, uning mazmuni ijtimoiy
maqsadlaridan kelib chiqib asoslangan. Tarbiya g‘oyasi turlicha
IX BOB. TARBIYA NAZARIYASI VA USULLARI
222
ifodalangan boisada, ammo yo ‘ naltiruvchanlik xususiyati hamda
ob’yektiga ko‘ra yakdillikni ifoda etadi.