Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

Tarbiyaning maqsadga qaratilganligi qoidasi Tarbiyadan
ko‘zlangan asosiy maqsad, har tomonlama ma’naviy rivojlangan
aqliy va axloqiy barkamol shaxsni shakllantirishdan iborat. Shunga
ko‘ra tarbiyaviy faoliyatning mazmuni, tashkiliy shakllari va
usullari shu maqsadga erishishni ko‘zda tutadi. Umumiy ta'lim
maktabining asosiy vazifasi - shaxsning aqliy, axloqiy, his-tuyg‘uli
va jismoniy rivojlanishi, qobiliyatlarini har tomonlama kamol
toptirish imkoni boricha qulay sharoitlar yaratishdan iboratdir.
Shuningdek. o‘quvchilarda milliy g'urur va milliy axloq-odobni
shakllamtirishni ko‘zda tutadi.
Shaxsning shakllanish manfaatlari har bir pedagogik tadbimi
tarbiyaning umumiy maqsadlari bilan bogclashni, uni rejali tarzda
va qat’iy suratda amalga oshirishga harakat qilishini talab etadi.
2.Tarbiya qoidalari
228
Tarbiyaning ma’lum maqsadga qaratilganlik qoidasi bolalar jamoasining rivojlanish istiqbollarini ko‘ra bilishga yordam beradi. Har
bir tarbiyaviy tadbir oldindan puxta 0‘ylangan, muayyan maqsadni
amalga oshirishga bo'ysundirilgan bo‘lsa, uning g‘oyaviy-siyosiy
darajasini ko‘taradi, tanlangan usul va vositalar maqsadga muvofiq
keladi, ulaming tarbiyaviy ta'siri yuqori bo‘ladi.
Tarbiyada insonparvarlik va demokratiya qoidasi. G‘quv
yurtlari yangi pedagogik tafakkur egasi, munosib shaxs, o‘z
ishining ustasi bo‘lgan o‘qituvchiga muhtpj.
0 ‘qituvchining bilim saviyasi, ma'naviyati jamiyatm harakatga
keltiruvchi, taraqqiyotga eltuvchi yetakchi omillardan biridir.
0 ‘qituvchi yurish-turishi, xatti-harakati, kiyinishi, muomalasi bilan
o‘quvchi qalbiga kirishi, uni ezgulik sari yo‘naltirishi kerak. O'quv
yurtlarida ruhiy xizmatdan foydalanib bolalar kayfiyatini,
intilishini va qobiliyatlarini aniqlash ta’lim-tarbiya jarayonlariga
ijodiy yondoshishga imkon beradi.
Yoshlami insoniy fazilatlar ruhida tarbiyalashda muqaddas
kitob Qur'oni Karim, Hadisi sharifdan foydaJanish juda muhim.
Shunday ekan, o‘quv yurtlarida o‘quvchilarga gumanitar - ijtimoiy
fanlardan ta'lim berishda tarbiyaga ko‘proq e’tibomi qaratmoq
lozim. Ayniqsa hozirgi sharoitda 0 ‘zbekiston tarixi, adabiyotini
o‘qitish jarayonida bevosita tarbiyaga oid bo‘lgan milliy manaviyatga, milliy ruh, urf-odat va, shuningdek, umumbashariy
qadriyatlarga alohida urg‘u berish zarur. Yaxshi o‘qituvchi o‘quvchilarning so‘zini diqqat bilan tinglaydi ularga dalda beradi,
tinchlantiradi, to4g'ri baho qo‘yadi, hammani teng ko£radi,
bolalarni sevadi. Tarbiyani demokratiyalash - bu tarbiyani
ma'muriy ehtiyoj va qiziqishlaridan yuqori qo‘yish, tarbiyachi va
tarbiyalanuvchi o‘rtasida o‘zaro ishonch, hamkoriik asosida
pedagogik munosabatlar mohiyatini o‘zgartirish demakdir.
0 ‘qituvchi o‘quvchiga, awalgidek, tarbiya obyekti etnas, xuddi
o‘zi kabi subyekt deb qarashi darkor. Ya'ni o‘quvchiga faqat
mening buyrug‘imni bajaruvchi emas, balki mening o‘zim bilan
teng huquqli, birga ishlovchi, hamkoriik qiluvchi deb qarashi
lozim. Bola butun qalbini darsga bag‘ishlasa, uni og‘ir ahvolga
solib qo‘ygan bo‘lamiz, u faqat o‘quvchigina emas, awalo, rang-
22 9
barang qiziqishlar, ehtiyojlar, intilishlarga ega bo‘lgan insondir.
Tarbiyaviy faoliyatni demokratiyalash va insonparvarlashtirish
uning mohiyati va mazmunini qayta tafakkur etishni ko‘zda tutadi,
shaxsning rivojlanish va o‘zligini anglash huquqini ta'minlaydi.