Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

0 ‘rtoqlari namunasi
s
Ibrat-namuna
metodlari
4 /
Г " • f
Ota-ona namunasi jr..........-4 Nasihat. pandnoma

/	%	Hg'or kishiiar namunasi
0 ‘qituvchi xatti	С Abadiy asarlar, film

qahramonlari xattiharakati
v J
harakati
256
Na’munadan xalq pedagogikasida ham keng foydalanilgan.
Ota-bobolarimiz o‘z farzandlarini hainisha yaxshilardan,
donolardan, ulug‘ kishilardan ibrat olishga da’vat qilib kelganlar.
Bolalar faqat yaxshi hislatlarga emas, ba’zan yomon sifatlarga
ham taqlid qiladilar. Shuning uchun kattalar har qanday holatda
ham o‘zlarini tuta bilishlari kerak. Xalqimiz “Qush uyasida
ko‘rganini qiladi” deb bejiz aytmagan.
III. Rag‘batlantirish va jazolash. Bola o‘z xatti-harakati,
qilig‘iga boshqalaming baho berishlariga muhtojdir. Shuning
uchun ham bolalar biror harakat yoki qiliq qilsalar, darhol atrofdagi
kishilarga qaraydilar.
Bu bilan ular «mening qilig‘im sizlarga ma’qulmi yoki ma’qul
emasmi» demoqchi bo‘ladilar. Boshqalar tomonidan uning
harakatiga berilgan ijobiy baho unga yoqimli boiadi, kayfiyatini
yaxshilaydi, quvontiradi, salbiy baho esa uni xafa qiladi va
tashvishga soladi. Bolalar hayotida va kamolotida ulami qurshab
olgan va tevarak-atrofdagi kishilar hamda j amoatchilikning
ulaming xatti-harakati va xulqiga bergan bahosi g‘oyat katta
ahamivatga egadir.
Har bir bola o‘sgan va kamol topgan sari har qadamida otaonaning va tevarak-atrofdagi odamiaming maqtovi, ma’qullashiga
sazovor bo‘lishga, tanbeh eshitmaslikka intiladi. Rag‘batlantirish
va jazolash dastawal bolalaming xarakteri va xulqida ijobiy
hislatlar tarbiyalashga yordam beradi, ulaming xatti-harakati va
xulqini to‘g‘ri yo‘lga solib yuboradi hamda paydo boigan ijobiy
fazilatlami mustahkamlashga da’vat etadi.
Rag‘batlantirish va jazoni mohirlik bilan qo‘llash orqali bolalami tarbiyalashda g‘oyat katta muvaffaqiyatlarga erishish
mumkin.
Shuni ham aytish kerakki, har qanday ma’qullash ham,
qoralash ham o‘quvchilarga ijobiy ta’sir ko‘rsatavermaydi, balki
aksincha salbiy natija berishi mumkin.
0 ‘quvchilami tarbiyalashda maktab tajribasida rag‘batlantirishning quyidagi turlari qo‘llaniladi.