Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

4. Didaktika tamoyillari
Didaktika tamoyillarining tarixi shuni ko‘rsatadiki, o‘qituvchilar dars oldidan ko‘zlagan maqsadlariga ko‘p kuch va vaqt
sarflamay aniq yetishlari uchun, bir necha avlod olimlari tinimsiz
izlanishlar olib borib, didaktika prinsiplar majmui yaratilishiga
sababchi boiganlar.
Awal ham aytganimizdek, yaqin vaqtlargacha pedagogikadagi
qonun, qonuniyat va tamoyil degan tushunchalar sinonim sifatida
ishlatilib yoki bulaming bittasiga - yo qonun, yo qonuniyat, yo
prinsipga ustunlik berilib kelingan.
Ammo ko‘p yillik tajribalar va bu sohadagi izlanishlar shuni
ko‘rsatdiki, qonuniyat turg‘un boiib, ular asosida yaratilgan qonun
1 Curriculum, cultural traditions and pedagogy understanding the work of teachers in England, France and Germany (2012). у
84
va tamoyillar o‘zgarib ham turishi mumkin ekan. Ba’zi eski
tamoyiilar, masalan, tabiatga mos ravishda rivojlantirish tamoyili
yo‘q bo‘lib ketib, o‘rniga yangi tamoyillar kiritilgan.
Tamoyillar to‘g‘risida didaktikada shunday qoida o'mashib
qolganki, ular tarixiy vaziyatdan kelib chiqib konkret jamiyatning
ehtiyojlarini ifoda etar ekan. Ijtimoiy taraqqiyot va ilm-fanning
rivojlanishi hamda taTim-tarbiya jarayonida yangi qonuniyatlaming aniqlanishi, shuningdek, ilg‘or pedagogik tajribalar
natijasida pedagogik tamoyillar tizimi boyib boraverar ekan.
Ko‘p yillik izlanishlar va bahslar natijasida pedagogikada
quyidagi dars o‘tishning umumiy tamoyillar tizimi ishlab chiqilgan:
1) onglilik va faollik - bilimni talabalar tomonidan ongli
ravishda va faol qatnashib egallashlik;
2) ko‘rgazmalilik - «yuz marotaba eshitgandan bir marotaba
ko‘rgan yaxshi» tamoyilidan kelib chiqib, bilim berishda turlituman ko‘rgazma qurollardan samarali foydalanish;
3) tizimlilik va muntazamlilik - bilimni ma’lum bir tizimda
va uzluksiz ravishda berib borish;