Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ХЎжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

Карантин бегона ўтлари уруғларини тупроқда тарқалишини экспертизаси.

Хар қандай тупроқ намунаси ўзида турли бегона ўтларнинг уруғларини сақлайди. Бу уруғларни тупроқдан ажратиб олиш ва аниқлаш учун қуйидаги усуллардан фойдаланилади:

1. 
   Уруғни тупроқ таркибидан қўлда ажратиш.
   

2. 
   Тупроқ намуналарини сувда ювиш.
   

3. 
   Тўйдирилган кучли эритмаларда аниқлаш.
   

113
Уруғни тупроқ таркибидан қўлда ажратиш учун тупроқ намунаси стол устидаги ойнага тўкилиб, шпател, пинцет ва лупадан фойдаланиб тупроқ таркибидаги бегона ўтлар уруғи ажратиб олинади. Лекин бу усулдан фойдаланиб экспертиза қилинганда, стрига уруғлари кўринмасдан ўтиб кетиб қолиши мумкин. Шунинг учун стрига ва зарпечак уруғлари намуна ичида учрамаслигига ишонч хосил қилинганда бу усулдан фойдаланиш мумкин.

Тупроқ намуналарини сувда ювиш усулида тупроқ намунаси 15-20 см баландликдаги элакларга солиниб, тоғорадаги сувга ботириб қўйилади. Тупроқ заррачалари эригандан кейин кист ва секин оқадиган сув оқимида хар бир элакдаги тупроқ намуналарининг қолдиғи ювилади. Элакда қолган уруғлар бинокулар лупа ёрдамида кузатилиб, уларнинг сони ва ботаник номи аниқланади.

Туйинтирилган эритмалар методидан фойдаланиб тупроқнинг минерал ва органик қисмининг солиштирма оғирлиги бир хил бўлмайди. Тупроқнинг минерал қисми 2,4, органик қисми 1,4 га тенг. Бунинг учун оғир эритмалар сифатида бромоформ (4 қисм) ва олтингугуртли эфир (4 қисм) фойдаланилади. Бу аралашманинг солиштирма оғирлиги 1,7 га тенг.

Тупроқ намунасидаги уруғларни ажратиб олиш учун уни кўрсатилган аралашмага солиниб, таёқча билан яхшилаб аралаштирилади. Намунадаги минерал заррачалар идиш тубига чўкса, уруғлар солиштирма оғирлиги кам бўлганидан эритманинг юзасида сузиб юради.

Карантин бегона ўтларнинг уруғи ва мевасининг ботаник