Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

27-расм.Омбор дон (арпа) куялари

Олов ранг куялар оиласи (Руга Лидае)
Бу оилага кирувчи капалакларнинг катталиги одатда ўртача, баoзан йирик бўлади. Олдинги қанотлари жуда рангдоғ, орқа қанотлари кенг, олдинги қанотлари учбурчак шаклда, ингичка учи билан кўкракка бирикади. Кўзлари катта ва қалқиқ бўлади, капалакларда яхши сезиладиган пихлар бор. Қанотларининг ташқи қирғоқларида озгина ҳошияси бўлади.
Ун олов ранг куя (Пйралис фариналис Л)
Бу олов ранг куя енг четки шимолий вилоятлардан ташқари, МДХ нинг ҳамма жойида учрайди. Асосан жанубий вилоятларда зарар келтиради. Ўзбекистоннинг ҳамма жойида учрайди. Бу олов ранг куя унни, ундан қилинган маҳсулотларни, ғалласимон екинлар донини, кондитер маҳсулотларини, қуруқ меваларни, сабзавотларни, пахта тозалаш ва ёғ заводларида еса чигит ва кунжараларни зарарлайди. Баoзан тўда-тўда бўлиб тўпланади ва ун ёки дон ғарамларининг устки томонини ўргимчак ипига ўхшаш тола билан ўраб олади, бунда ўргимчак ипига ўхшаш толадан иборат найчалар ҳосил бўлади, бу найчалар ичида олов ранг куянинг қурти яшайди. (28-расм).
Капалагининг катталиги, қанотларини ёзганда 25—28 мм, урғочисиники еса ҳатто 30 мм гача бўлади. Олдинги қанотларининг ички томони ва учи шоколад-малина рангида бўлади, қанотларининг ўртасида трапециясимон шаклдаги яшил-сарғиш тусли йўл бор, бу йўл қанотларнинг ички четларига қараб ингичкалашиб боради. Бундай йўл орқа қанотларида ҳам бор. Орқа қанотлари олдинги қанотларидан кенгроқ, учбурчак шаклда, тўқ-кул ранг тусда, четлари очиқроқ бўлади. Капалак тинч холатида қанотлари танаси устига икки ён томонга нишаб бўлиб жойлашади, қанотлари қорин қисмини шундай қоплайдики, унинг юқорига кўтарилган учи қанотлари остидан чиқиб туради.
Тухуми 0,5 мм оқ, овал шаклда.
Қурти. Охирги ёшдаги қуртининг узунлиги 25 мм гача, танасининг икки томони ингичка, ранги хира оқ бўлади. Боши ва енса қалқони, шунингдек танасининг охирги бўғимидаги доғлар сарғиш-малла ранг тусда. Қуртнинг хамма танаси сийрак калта туклар билан қопланган.
Ғумбаги 9—12 мм, малла рангли, танасининг орқа учида бир неча илгакчалари бўлади. Ғумбаги ипаксимон ўргимчак ипига ўхшаш толадан ясалган, сирти озиқ моддаларнинг зарарлари билан қопланган пилла ичида бўлади.

1

2