Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

38- расм. Кул ранг хомяк.
Ҳар хил ташландиқларни ейдиган бу каламушларни кўпинча шахар ариқларида кўриш мумкин; сабзавотларда, полизларда, шолипояларда ва вақтинча яшайдиган бошқа жойларда учратиш мумкин.
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари сақланадиган омборларда кул ранг хомякни (Cриcетулус миграторлус палл) ҳам камдан-кам учратиш мумкин (38-расм). Бу хомяк маҳсулотларни унчалик бузмасдан, аммо ўзининг екскерименти (тезаги) билан кўпроқ ифлослантиради. Уни сичқондан фарқи шундаки, унинг лунжида халтачаси бўлади, бу халтачада ўз уясига дон ташийди. Бундан ташқари думи калта, тана узунлигининг ярмига тенг келадиган думчаси бўлади.
Одатда бу хомяк тоғ етакларида ва ярим сахроларда яшайди.

Туркистон каламуши (Раттус туркестаниcус Сатун)
3арари. Туркистон каламуши омбор ва складларда турли хил екинлар уруғини, чорва ва парранда фермаларида ем-хашакларни зарарлайди, ўрмон ва боғларда еса дарахт кавакларида ёки инларда яшаб турли хил меваларни: ëнғоқ, олма, нокнинг илдиз бўйнини кемириб зарарлайди. Қуш инидаги тухумларни ва ҳатто қушболаларини ҳам ейди.
Тарқалиши. Ўрта Осиёнинг Туркманистондан бошқа, ҳамма республикаларида учрайди. Бу кемирувчи Хиндистонда яшаб у Ўзбекистонга Помир тоғлари орқали Кашмирдан ўтиб қолган ва бу жойда унинг яшаши учун қулай шароит бўлгани туфайли тезда мослашган.



39- расм.Туркистон каламуши.

Туркистон каламуши кул ранг каламушга нисбатан бир оз кичикроқ, танаси 20—21 см дан ошмайди, думи танасидан узунроқ ёки унга баробар келади ва 200 дан ортиқ шохсимон моддадан иборат тангачалар билан қопланган. Думининг устки томони қўнғир тусда; танасининг устки томони ҳам шундай тусда бўлиб, аммо бир оз оқишроқ; думининг, танасининг остки томонлари ҳам деярли оқ рангда бўлади. Боши чўзинчоқ, қулоқлари юмалоқ шаклли йирик бўлади. Тишлари 16 дона бўлиб, улар сичқонсимонлар оиласидаги сингари қуйидаги формула бўйича тақсимланган:

и-1/1,м3/3
(и—курак тишлари, м—озиқ тишлар)
Ҳаёт кечириши. Бу зараркунанда биологияси кам ўрганилган. Маoлумки, бу каламуш бир йил мобайнида 3—5 бўғин, бинолар ичида яшаганда бундан ) ҳам кўп бўғин беради. Ҳар тўғишда 5 тадан 10 тагача қипқизил гўшт кўз очмаган бола туғади. Етти-саккиз кунда улар устидан жун чиқади, 10—11 кундан кейин еса кўзи очилади ва тез кунда онасини қолдириб мустақил ҳаёт кечира бошлайди. 3—4 ойдан сўнг ёш каламушлар бола туга бошлайди.