Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Такрорлаш учун саволлар:
1. 
Т ил қ а н д а й ҳ о д и са ?
2. 
А л и ш ер Н а в о и й т и л в а н у тқ н и қ а н д а й т а ъ р и ф л ай д и ?
3. 
Н у т қ о д о б и д ега н д а н и м ан и т у ш у н аси з?
4. 
Н у т қ и й э т и к е т д еган д а н и м ан и ту ш у н ас и з?
Нутқ маданияти ва стилистика
С т и л и с т и к ан и н г т и л д а ту тган ў р н и б еқ и ё с д и р . С ти л и сти к а 
м е ъ ё р л а р н и
ш ак л л ан ти р и ш , 
м аш ҳур 
ти л ш у н о с 
олим
Г.О .В ин окур т а ъ к и д л аган и д ек , н у гқ м а д а н и я ти н и н г ў з олдига 
қ ў й ган а с о с и й м ақсад и , у н и н г эн г м уҳим в а зи ф а с и д и р . Ч у н к и
ст и л и с т и к
м е ъ ё р н и
я х ш и
билм асдан, 
у л а р н и
м укам м ал

---

эгал л ам асд ан
туриб, 
н у т қ
м адан и яти га, 
м ад ан и й
н у т қ қ а
эр и ш и б б у лм ай ди .1
М аълум ки , ҳ а р б и р с у зн и уйлаб, тан л аб , у л а р н и н г ҳ а р б и р
м аън оси га, м аъ н о қ и р р а л а р и г а я х ш и эъ т и б о р қи либ, у р и н л и
и ш л ати ш ҳ ақ и д а ж у д а ку п л аб х ал қ м ақо л л ар и , ҳ и к м атл ар и
м авж уд . Бу ҳақд а қ ад и м ги д ав р ф а й л а с у ф и А р и ст о тел ь н и н г 
«П оэтика» ва у з б е к к л а с с и к ш о и р и А ли ш ер Н а в о и й н и н г
«М аҳбуб 
ул-қулуб» 
а с а р л а р и д а
ҳам
қ и м м атл и
ф и к р л а р
айтилган.
Тилда ҳ а р б и р сузн и , 
гр ам м ати к ф о р м ан и , 
ҳ а р б и р
с и н та к ти к қ у р и л м ан и у з ўрн и да, я ъ н и ш у суз, ш у гр а м м ат и к
ш ак л ё к и с и н та к ти к қ у р и л м а (ran) и ш л ати л аётган в а зи я т н и
(тингловчи сави яси , у л ар н и н г ҳ о л ати каб и л ар ) ҳ и со б га олган 
ҳолда 
тўтри 
қўллаш , 
у л ар н и н г 
ш у 
в а зи я т га
эн г 
мос 
ту ш ад и ган и н и
танлаб, 
н у т қ
ж а р а ё н и д а
у л ар д ан
у н у м л и
ф о й д ал ан и ш , эн г и хч ам в а ф и к р н и л ў н д а и ф о д ал ай д и ган и н и , 
эн г содл,а ва ҳам м ага ту ш у н ар л и си н и и ш л ати ш н у тқ н и н г 
р аво н л и ги н и , т у ш у н ар л и ли ги н и , а н и қ л и ги н и таъ м и н л ай д и , у н и
гал и зл и к лар д ан халос этади . С ўзл арн и , гр а м м ат и к ш ак л л ар н и
б е ф а р қ қуллаш , в а зи я т г а м ос т у ш м ай д и ган гап л ар н и б еи х ти ё р , | 
н а зо р а т с и з ай ти б ю б ори ш , бўлар - б у лм асга у ё к и б у су зд ан
ё к и гр а м м ат и к ш ак ллард ан ф о й д ал а н а в е р и ш , ум ум ан, у л а р н и
о р т и қ ч а қуллаш , у р и н л и - у р и н с и з т а к р о р л а й в е р и ш н у т қ н и
б ач к а н а
қилади, 
ф и к р н и
х и р а л аш ти р ад и , 
у н и н г 
т а ъ с и р ч а н л и ги га п утур е т к а за д и 2 З ер о , д о н о л а р ай тган и д ек: 
Н од он л ард ек ю злаб с у з н и қ и л м а қатор,
Д о н о л ар д ек б и р суз дегил, л е к м аъ н о д о р .
(С аъ д и й Ш ер о зи й )
ё к и
С уз ж о ю вақ т и га булар э к а н мос,
С еҳ р у а ф с у н уч ун у б у л ар асос.
(А бдураҳм он Ж о м и й )
М аъл ум ки , услуб и ят - ф и к р н и и ф о д а л а ш йуллари, т и л
в о с и т а л ар и н и - м а те р и а л л а р и н и ту гр и т а н л а й б и л и ш ҳ ақ и д аги
таъ ли м о т-у сл у б лар илм и булиб, т и л н и н г в а зи ф а л а р и га мос 
р ави ш д а 
бир н е ч а к у р и н и ш л а р га эга: 
сузлаш ув услуби , 
ки то б и й услуб, и л м и й -о м м аб о п услуб, р асм и й , п у б л и ц и сти к ва 
б ад и и й услуб к аб и л ар .
1 Қаранг. Ё.Тожиев ва б. Ўша асар. 90**93 бетлар.
2 Қаронг: Й.Тожиев. ва б. Ўша асар. 91-бет.

---

Х удди 
ш у 
н а р с а н и
у сл у б и ят н и н г 
т а р к и б и й
қ и см и га 
к и р у в ч и гр ам м ати к с т и л и с т и к а учун ҳам ай ти ш м ум ки н .