Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбeк номидаги ўзбeкистон миллий унивeрситeти ижтимоий фанлар факултети психология кафедраси

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
МИРЗО УЛУҒБEК НОМИДАГИ ЎЗБEКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВEРСИТEТИ
ИЖТИМОИЙ ФАНЛАР ФАКУЛТЕТИ ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСИ
СИРТҚИ ТАЪЛИМ
3-БОСҚИЧ ТАЛАБАСИ
БОЛИЕВА ГУЛЧЕХРА ХАМРАЕВНАНИНГ
УМУМИЙ ПСИХОЛОГИЯ ФАНИДАН

КУРС ИШИ


Тошкент-2019
ТАФАККУР ТУРЛАРИ
Режа

1. 
   ТАФАККУР ТУРЛАРИ
   
2. 
   Кўргазмали образли тафаккур
   
3. 
   Назарий тафаккур
   
4. 
   Психологияда тафаккурнинг характеристикаси
   
5. 
   Хулоса
   
6. 
   Адабиётлар
   

Кириш
Борлиқ ҳақиқати - макон ва замонда ҳудудсиздир. Уни инсон онги яхлит қамрай олмайди. Шу сабабли аҳли башар ҳақиқатни идрок этишнинг турли йўлларини қидиради. Бунинг илк намунаси асотир тафаккурдир. Биз бу масалани олдинроқ, алоҳида бобда кўриб чиққан эдик.
Ҳақиқат борлиқ янглиғ мураккаб, ранго-рангдир. Ҳар бир инсон уни маълум нисбийликдагина англаб етишга қодир. Бунинг устига турли даврлардаги одамларнинг тафаккур даражаси турлича. Асотир тафаккури, илмий тафаккур, ирфоний тафаккур...
Асотир тафаккур моҳиятни бирор муайян ашё ёки ҳодиса билан боғлаб тасаввур этишга уринишдир. Бундай ҳолат Тавротда Мусо Тур тоғига кетганда яҳудийларнинг ўзларига тилла бузоқ ясаб олиб, ўшанга сиғинишгани тасвирида ёрқин намоён бўлган. Тарихда бундай мисоллар жуда кўп. Кейинчалик мантиқий тафаккур ривож олгач, у билан ҳамзамон бадиий тафаккур ҳам шаклланди¹.

Муайян ижтимоий муҳитда турмуш кечираётган одамларнинг эҳтиёжлари, хатти-ҳаракат мотивлари, нарсаларга қизиқишлари, интилишлари, майллари, ақлий қобилиятлари, ҳатто фаолиятлари ҳам турли-тумандир. Худди ана шу боисдан, уларнинг тафаккури ҳам ҳар хил ҳолатларда, вазиятларда турлича тарзда вужудга келади, намоён бўлади. Бундан олдинги бобларда таъкидлаб ўтканимиздек, билиш процессида, амалий ва назарий вазифаларни ҳал этишда, ўзга кишиларнинг нутқ орқали ифодаланган фикрларини уқиб олишда муомалага киришишда, фикрларини тушуниб олишда инсон фикр юритади. Психолгия фанида тафаккур формасига, топшириқ характерига, фикр ёйиқлигига, фикран оригиналлик даражасига қараб қуйидагича шартли классификация қилинади.