Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат

Ораёпма ригели кесимларида ҳисобий эгувчи момент миқдорларини аниқлаймиз:

𝑴 = 224,2 ∙ 1,13 = 253,3 к𝐻 ∙ м.
𝑴 = 18,3 ∙ 1,13 = 20,7 к𝐻 ∙ м.

Максимал ҳисобий эгувчи моментлар 2- ва 6-чи ўқдаги рамаларда ҳосил бўлади (11-расм).

11-расм. 2- ва 6-чи ўқда ётувчи рамадаги максимал ҳисобий эгувчи момент ^“Мpmax^{” эпюрасининг кўриниши.}

7. БИНОНИ СЕЙСМИК ЮК ТАЪСИРИГА ЧЕГАРАВИЙ ҲОЛАТНИНГ ИККИНЧИ ГУРУҲИ (ЧҲ-2) БЎЙИЧА ҲИСОБЛАШ

1. 
   ЧҲ-2 ҳолатида рамага таъсир этувчи сейсмик юкларни аниқлаш
   

Бинонинг ЧҲ-2га етмаслик конструкциянинг эластиклик зонасида ҚМҚ 2.01.03-96 [1]нинг 2.3 формуладан топилган кучлар таъсирига текширилади. Бунда бино деформацияси [1] нинг 2.6-жадвалдаги қийматлардан ёки илова 10 дан ошмаслиги лозим. Бинонинг эксплутация муддати 50-100 йил оралиғида бўлганлиги сабабли, лойиҳа қилаётган бинони 7 баллга ҳисоблаймиз.
^{Унда K}0 ^{=1,0 ; K}n^{=1,0; K}эт^{=1,0; K}p^{=1,0; α=0,25; W}1^{=0,32; W}2^{=0,772; K}δ^{=1,0;
Бино рамасининг 1-тебраниши шаклига мос келувчи сейсмик куч S}ik^:
S11^{=1,0·1,0·1,0·1,0·0,25·1755·0,32∙1,0·0,44=61,75 кH.
S}12^{=1,0·1,0·1,0·1,0·0,25·700,91·0,32·1,0∙1,432=80,3 кH.}
Бино рамасининг 2-тебраниши шаклига мос келувчи сейсмик куч:
^S21^{=1,0·1,0·1,0·1,0·0,25·1556,85·0,80∙1,0·0,56=189,85 кH.
S}22^{=1,0·1,0·1,0·1,0·0,25·700,91·0,80∙1,0·(-0,431)= -58,3 кH.}

2. ^{Массалари m}1 ^{ва m}2 ^{ларни горизонтал кўчишини аниқлаш}

а) 1-тебраниш шаклига мос келувчи сейсмик кучлардан ҳосил бўлган кўчишлар:

^y11
 ₁₁
^S11
 ₁₂
^S12
 (0,95  61,75 1,228 80,3) 10^4  0,0157м.

^у12
  ₂₁
^S11
  ₂₂
^S12
 (1,228  61,75  5,4380,3) 10^4  0,0511м.

б) 2-тебраниш шаклига мос келувчи сейсмик кучлардан ҳосил бўлган кўчишлар:

21 11 21 12 22
y   S   S  (0,95 189,85 1,228  58,3) 10^4  0,0109м.

22 21 21 22 22
у   S   S  (1,228 189,85  5,43 58,3) 10^4  0,0083м.
^{Рамани m}1 ^{ва m}2 ^{массаларини горизонтал ҳисобий кўчишини аниқлаш.}

y₁  
y₂  
 0,0191м.
 0,0518м.

3. Бинонинг ҳисобий кўчишини аниқлаш

Сейсмик таъсир натижасида элементлардаги кўчиш қиймати иншоот ва унинг элементлари учун маълум чегаравий қиймат [у] дан ошмаслиги лозим.
Бунинг учун бино кўндаланг рамаларидаги ҳисобий кўчишларини бинонинг буралишини ҳисобга олган ҳолда, ξ коэффициентига кўпайтирилади.
Симметрия ўқидан энг узоқда жойлашган бинонинг 2 ва 11 ўқларидаги рамаларнинг ҳисобий горизонтал кўчишлари:
^y1^{=0,0191·1,13=0,0216 м
у}2^{=0,0518·1,13=0,0585 м}

Топилган кўчишларни [1] нинг 2.6-жадвалидаги деформациянинг рухсат этилган қийматлари билан таққосланса, шарт бажарилганлигини кўрамиз:

y₁ 
^h1  ^4,403  0,0629м  0,0216м. 70 70

y₂ 
^H  ^{4,403  6,4}  0,154м  0,0585м. 70 70

Демак, биз лойиҳа қилаётган икки қаватли темирбетон синчли осма кранли бино ЧҲ-1 ва ЧҲ-2 ҳолатларини тўла қаноатлантиради. Танланган конструкциялар 7-8 балли зилзила таъсирини тўлиғича қабул қилади.

Х У Л О С А

Услубий кўрсатма – зилзилавий ҳудудларда белгиланадиган конструктив тадбирларни қўллаш асосида йиғма темирбетон саноат бинолари сейсмик таъсирларга ҳисоблаш ва лойиҳалашнинг замонавий масалаларини ўз ичига олган. Унда темирбетон конструкцияларини сеймик куч таъсирига лойиҳалаш асослари, ҚМҚ 2.01.03-96 да белгиланадиган тадбирларни қўллаш тартиби ва ҳисоб ечимлари, бино ва иншоотга таъсир этувчи сейсмик юкларни аниқлаш, зилзилабардошлигини баҳолаш батафсил тушунтирилган.
Катта ҳажмидаги замонавий лойиҳалаш материали, яъни сеймик куч таъсирига бино ва иншоотларни лойиҳалаш асослари умумлаштирилди. Ҳисоблаш ва қурилмалаш учун зарур бўлган иккиламчи маълумотларни тўғридан тўғри иловадан олиш имкони мавжуд бўлиб, ўз билимини мустақил назорат қилиш ва синаш учун қурс ишининг ҳимоясида бериладиган саволлар ҳамда меъёрий ва йўл-йўриқ кўрсатувчи дарслик-қўлланмалар рўйхати, тарқатма топшириқ варақаси, тушунтириш хатини расмийлаштиришга оид маълумотлар келтирилган.
Услубий кўрсатмада баён этилган материаллар – бўлғуси касбий таълим ўқитувчиси, лойиҳачиси ёки қурувчиси зилзилабардош ва конструктив хавфсиз бино ва иншоотларни замонавий лойиҳалаш асосларини ўрганишга ёрдам беради. Айниқса, ишлаб чиқиладиган лойиҳалар сифатини жиддий ошириш ва уларни амалдаги стандартларга қатъий мувофиқ келишини таъминлаш, лойиҳалаш ишларини халқаро стандартлари ва йўналишларига мувофиқлилигини яхши ўзлаштиришлари ҳамда лойиҳалаш малакаси ва кўникмаларига эга бўлишларига хизмат қилади.