Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети



Download 3,9 Mb.
bet7/24
Sana06.07.2022
Hajmi3,9 Mb.
#743751
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   24
Bog'liq
Корхоналар зарарллигини бах м матн

5.Маруза.O’zbekiston res’ublikasi sanoat korxonalari uchun ekologik boshqarv tizimi.

Узбекистан Республикасида «Экология», табиатни мухофаза кдлиш тугрисида бир кдтор кабула килинган конунлар, «Ер тугрисида» конун (28 июнь 1990Й.), «Табиатни мухофаза кдлиш» Конун (9 декабрь 1990Й.), «Сув ва сундан фойдаланиш» конуни (6 май 1993Й.), «Алохида мухофаза килинадиган хУДУДлар тугри­сида» конун (7 май 1993Й.), «Кдзилма бойликлар тугрисида» (22 сентябрь 1994Й.) «Атмосфера хавосини мухофаза кдлиш» ко нуни (23 сентябрь 1996й.), «Хайвонот оламини мухофаза килиш ва фойдаланиш» конуни (26 декабрь 1997й.), «Усимлик оламини мухофаза кдлиш ва фойдаланиш» конуни (26 декабрь 997й.), «Атрофмухитни мухофаза килиш», 377. 1.01.2000Й. буйрук «Эко­логик экспертиза» тугрисидаги конун (7 июнь 2000й.) Уэ.Р. Олий мажлиси сессияда ва шунингдеқ Вазирлар Махкамаси кабула кдлган куплаб карорлари асосида амалга оширилади.


Уч йил мобайнида (19971999) мамлакатимизнинг 20002005 йиллар ва 2010 йилларгача мулажалланган янги «Атрофмухитни мухофаза кдлиш буйича миллий харакат дастури» ишлаб чикдл ди. Янги дастурда асосий экологик муаммолар, устивор харакат лар, табиатни мухофаза кдлишдаги сиёсатни ишлаб чикдши ва Харакат дастури Узбекистон Республикасида табиатни мухофаза кдлиш борасида улакан ишларни амалга оширишда ижобий роль уйнайди.
Согликди сакдаш вазирлиги томонидан ахоли пунктларида атмосфера хавосини ифлослантирувчи моддалар чегаравий йула КУЙиладиган конқентрақиясининг санитария нормалари тасдик ланган, ахоли пунктларидаги атмосфера хавосини ифлосланти­рувчи моддаларни аниклаш усулалари (СанПиН000693) ишлаб чикдлган, турар жой уйлари курилишларида йула КУЙиладиган шовхин даражаси хийматлари (СанПиН006596), турар жой ху рилишлари хУДУДИда инфратовуш ва паст частотали шовхиннинг йула куйиладиган даражаси белгиланган.' Гидрометеорология ва табиий мухитни назорат қилиш буйича давлат комитети куйида гиларни ишлаб чиххан: хавони мухофазалаш чоратадбирларини келишиш, экспертизадан утказиш ва лойихавий ечимлар буйича атмосферага ифлослантирувчи моддалар чиқаришга рухсатнома лар бериш тугрисвдаги йурихнома; корхоналарнинг атмосфера чихиндиларидаги зарарли моддалар конқентрақиясини хисоблаш методикаси, «Нокулаай метеорологик шароитларда чихиндиларни тартибга солиш», ашосферанинг ифлосланишини хисоблашнинг унификақиялашган дастури (эколог1992й.ҚНИИпроект).
Республикада табиатни мухофазалаш, табиий ресурслардан рақионал фойдаланиш ва қайта ишлаб чихариш буйича бутун масъулаият Давлат табиатни мухофазалаш хумитасига юклатилади.
Узбекистан табиатни мухофазалаш кумитаси хошида атроф­ии мухофаза қилиш муаммсшарини чухур тахлил қилиш ва улаар ни хал этиш буйича тавсиялар ишлаб чихиш учун олимлар, жамват ва давлат арбобларидан иборат жамватчилик кенгаши 1ашкил этилган. Давлат хумитасининг асосий вазифалари хуйи дагилардан иборат:
Атрофмухитнинг холати ва фойдаланиш устидан давлат назорати, шу жумладан, табиатни мухофазалаш нормаларини бу зувчи Саноат объектларини хуриш ва ишлатишни ман этиш ХУХУ хи берилган.
Вазирликлар ва идоралар фаолиятини мувофикдаштириш, табиатдан фойдаланиш сохасида ягона илмийтехник сиёсат иш­лаб чихиш ва утказиш.
Экологик нормативлар, хоидалар ва станҳартларни
таслихлаш.
Янги техника ва технология, шунингдек корхоналар кури лиш лойиқалари ва реконструкқияси буйича давлат экологик экс пертизасини утказиш.
Моддаларни атмосферага чикаришга, чикиндиларни йу Котишга, сундан фойдаланишга, атмосфера хавосини ишлатишга, ерларни ажратишга, ахолини экология буйича тарбиялашга рух сатномалар бериш.
Табиатни мухофазалаш буйича халкаро хамкорликни ре жалаштириш ва амалга ошириш.
Табиатни мухофазалаш конунини бузганлик учун жавобгар лик табиатни мухофаза килиш конуни бузиш окибатлари ва таби ий мухитга зарар етказишдан иборат булаиб, айбдорларга нисбатан мажбурий чоралар кур ил ад и.
Табиатни мухофаза кдлиш конунини бузганлик учун куйи даги чораларни кулалаш кузда тутилган:
моддийайбдорларга нисбатан жарима солиш. Табиатни мухофаза килиш конуни бузган шахсларга нисбатан кулаланилади маъмурийогохлантириш, жарима, етказилган зиённи бар тараф этиш, маълум бир турдаги фаолият билан шугулаланишдан махрум этиш
жиноий жавобгарликУзбекйстон Республикасининг Жи ноят кодекси билан тартибга солинади (1,4,8 йилгача озодликдан махрум килиш). Табиатни мухофаза килиш конунларини бузган­лик учун жавобгарлиқ бу конунни бузиш окибатлари ва табиий мухитга зарар етказишдан иборат булаиб, айбдорларга нисбатан мажбурий чоралар курилади.
1.6. Ташки мухит омиллари ва улаарнинг организмларга таъсири
Ташки мучит б план узаро богланмаган ва унинг таъсирида буламаган тирик организмларнинг
чаётини тасаввур этиш мумкинэмас. Ташки мучит омиллари жонли организмларга уч хил: минимал, оптимал ва максимал ҳаражада таъсир этади. Сайёрамизда жонли организмлар узларининг ривожланиш тарихида 4 та яшаш мучитини узлаштирадилар; Сув мучити (жонли организмлар шу мучитда пайдо булаади); курутугиқ
чаво, тупроч мучити ва махсус яшаш мучити бу жонли организмларнинг узлари булаиб, улаар бошқа организмларда (паразит) чаёт кечирадилар.
Экологик омил хиллари
Абиотик
Икдим омиллари ёруглиқ харорат, намлиқ шамол, атом, газлар боси ми С02
Эдафик тупрок омили.
Рельф орогра фик омил денгиз сащидан баланд лиги.
Гиологик ёки та рихий.
Гидрология
Ёнгин омили.
Биотик
Фитоген (Усим ликлар оламининг таъсири).
Зооген (чайвонот оламининг таъси­ри).
Микогаен (зам бурутлар оламининг таъсири).
Мнкробиоген (ми кроорган измлар, вируслар, бактерия лар) Оламининг та­ъсири
Антропоген
Инеон фаолияти билан боглич була­га н чар чан дай таъ­сир:
РУзгорхУжалик.
Транспорт.
Саноат тармоқ.
Чорвачилик.
Дечкончилик.
Казиб олиш.
Турли синовлар.
Харбин.
Организмларнинг ташки мучит шароитларида мослашиши адаптақия дейилади; бинобарин бу улаарнинг тириклигини, купа йишини ва яшовчанлигини таъминлайди. Организмларга таъсир курсатадиган ташки мучит омиллари «экологик омиллар» деб ата лади. Организмларнинг ер юзида таркалишига ва ривожланишига таъсир курсатувчи хаР бир ташки мухит элементига экологик омил, дейилади. Экологик омиллар уч гурухга булаинади:
Абиотик омиллар жонли организмларнинг ривож ланишига бевосита ва билвосита таъсир курсатади;
Биотик омиллар барча жонли организмларнинг узаро таъсири;
Антропоген омиллар кишилик жамияти томонидан таби атга булаган таъсир. Кишилик жамияти тарихидаги овчилик. кей инчалик кишлок хужалиги, Саноат ва транспортнинг ривожлани ши сайёрамиз табиатини кучли ҳаражада узгартириб юборди Хо­зирги пайтда Ер катламидаги хаёт такдири, барча жонли орга низмлар каёти ва инсон такдири антропоген омилнинг табиатга булаган таъсирига богликдир.
Мухитдаги битга омил бирга яшаётган хар хил турдаги орга низмларга хаР хил таъсир курсатади. Масалан: кишда булаадиган кучли шамол йирик ҳайвонларга салбий таъсир курсатса, кичик Кайвонларга унчалик таъсир (уз уйларида ёки кор остида яшири ниб ётади) килмайди.
Экологик омилларнинг купчилиги карорат, намлиқ шамол ва бошкалар макон ва замонда жуда хам узгарувчандир.
Организмларнинг ташки мухит омиллари таъсирида чиқам лилик чегараси шу омилларнинг кандай тартибда булаишига ва кандай куч билан таъсир этишига богликдир. Масалан:иссик ликнинг таъсири КУРУК хавода намли хавога нисбатан енгил ўтади. шунинг учун жанубда юкори хароратнинг таъсири шимолий зонага нисбатан енгилрок утади.
Экологик омилларни яхшилаш йулаи билан кишлок хужа­лиги махсулаотлари етиштириш хажмини купайтиришимш ва унинг сифатини яхшилашга эришишимиз мумкин.
Сув танқислигига бардош бериш қобилияти хайвонларда юқори булаади. Инсон уз танасидаги 10 фоиздан ортиқ сувни йуқотса ҳалок булаиши мумкин. Туялар танасидаги 27 фоиз сувни йуқотса ҳам яшай олади, қуйлар 23 фоиз, итлар 17 фоиз сувни йўқотсалар хам ҳаёт кечира оладилар.



Download 3,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish